Van Monarchie tot Anarchie

Van Monarchie tot Anarchie
keizerlike boodschap, als zijnde een machteloze onderwerping aan de heersende macht van
Rome. Aan de tuinhekken van de huizen, en op publieke plaatsen werden plakkaten
aangeplakt, sommige waarvan Luther veroordeelden, en andere die Luther ondersteunden.
Op een van deze waren eenvoudig de veelbetekende woorden van de grote Wijze
geschreven: “Wee u, land! welks koning een kind is.” De geestdrift van het volk door
geheel Duitschland ten gunste van Luther overtuigde zowel de keizer als de Rijksdag, dat
enige onrechtvaardigheid, hem aangedaan, de vrede van het rijk en zelfs de veiligheid van
de troon in gevaar zou brengen.
Frederik van Saksen bewaarde een stipte terughoudendheid, zorgvuldig zijn ware
gevoelens jegens de hervormer verbergend, en hem tegelijkertijd met onvermoeide
waakzaamheid beschermende, terwijl hij al zijn gangen en die van zijn vijanden naging.
Maar velen waren er, die geen poging aanwendden, om hun ingenomenheid met Luther te
verbergen. Hij werd bezocht door prinsen, graven, baronnen, en andere hoge personen,
leken zowel als geesteliken. “De kleine kamer van de doktor,” schreef Spalatin, “kon al de
bezoekers, die zich lieten aandienen, niet bevatten.” Het volk zag tot hem op, als ware hij
meer dan menselik geweest. Zelfs zij, die niet in zijn leer geloofden, konden niet anders dan
die grootse rechtschapenheid bewonderen, die er hem toe leidde, liever de dood te trotseren,
dan zijn geweten geweld aan te doen.
Ernstige pogingen werden er in het werk gesteld om Luthers toestemming te verkrijgen
van met Rome tot een schik- 1Pred. 10:16. 2 Martyn, Deel I, p. 404. king te komen. Edelen
en vorsten hielden hem voor, dat indien hij erin volhardde, zijn eigen oordeel tegen dat van
de kerk en de koncilies te stellen, hij spoedig uit het rijk zou worden verbannen, en dan geen
bescherming meer zou hebben. Luther antwoordde op dit beroep: “Het is onmogelik om het
evangelie van Christus te prediken zonder aanstoot. . . . Waarom dan zou de vrees voor of
het vooruitzicht van gevaar mij van de Heer scheiden, en van dat Goddelike Woord, hetwelk
alleen waarheid is? Neen; liever offer ik mijn lichaam, mijn bloed, en mijn leven op.”
Nogmaals werd hij aangezocht, om zich aan het oordeel van de keizer te onderwerpen,
en dan zou hij niets te vrezen hebben. “Ik stem er met mijn gehele hart in toe,” gaf hij ten
antwoord, “dat de keizer, de vorsten, en zelfs de eenvoudigste Christen mijn geschriften
zullen onderzoeken en beoordelen; maar op één voorwaarde, dat ze Gods woord als
standaard nemen. De mens heeft niets te doen, dan daaraan gehoorzaam te zijn. Tracht niet
mijn geweten geweld aan te doen, want het is gebonden en geketend aan de Heilige Schrift.”
Op een ander verzoek antwoordde hij: “Ik ben gereed, mijn vrijgeleide op te geven. Ik stel
mijn persoon en leven ter beschikking van de keizer, maar het woord Gods — nooit!” Hij
verklaarde zieh gewillig om zich aan het besluit van een algemene vergadering te
onderwerpen, doch slechts op voorwaarde, dat die vergadering volgens de Schriften zou
beslissen. “Wat het woord Gods en het geloof betreft,” voegde hij eraan toe, “is ieder
Christen een even goed rechter als de paus, ondersteund door een miljoen koncilies, kan
112