Van Monarchie tot Anarchie

Van Monarchie tot Anarchie
terug. Beschroomd en vredelievend van aard, was hij bang voor de stoutmoedige,
onafhankelike, en zelfs heftige geest van de inwoners van Génève. Zijn zwakke gezondheid,
verbonden met zijn liefde tot de studie, liet hem de afzondering zoeken. Gelovende, dat hij
met zijn pen het best de zaak van de hervorming kon dienen, wenste hij een stille
schuilplaats te vinden om te kunnen studeren, en vandaar uit door de pers de kerken te
onderwijzen en op te bouwen. Maar Farels plechtige vermaning kwam tot hem als een
roepstem uit de hemel, en hij durfde niet weigeren. Het scheen hem toe, zei hij, “alsof Gods
hand zich uitstrekte van de hemel, hem aanvatte, en hem onherroepelik aan de plaats bond,
die hij zo spoedig had wensen te verlaten.”
In deze tijd was de zaak van de Protestanten door veel gevaren bezet. De banvloek van
de paus werd tegen Génève geslingerd, en machtige volken bedreigden de stad met
verwoesting. Hoe zou deze kleine stad het machtige gezag van de priesterschap wederstaan,
dat zo menigmaal koningen en keizers tot onderwerping had genoodzaakt ? Hoe kon hij zich
staande houden tegen de legers van de grote overwinnaars van de wereld ? Door de gehele
Christenheid heen werd het Protestantisme door machtige vijanden bedreigd. Na de eerste
overwinningen van de Hervorming verzamelde Rome nieuwe krachten, in de hoop van de
nieuwe leer te kunnen omverwerpen. In deze tijd werd de orde van de Jezuïeten gesticht, de
wreedste, meest gewetenloze en machtigste van alle kampvechters van het pausdom.
Afgesneden van iedere aardse band en alle menselike belangen, dood voor de eisen van de
natuurlike ge- negenheki, de rede en het geweten volkomen gesmoord, kenden zij geen wet,
geen band, dan die van hun eigen orde, en geen plicht, dan het uitbreiden van de macht
ervan.
Het evangelie van Christus had zijn aanhangers in staat gesteld, gevaren te ontmoeten en
lijden te verdragen, onbevreesd voor koude, honger, moeite en armoede, en de banier van de
waarheid omhoog te houden met pijnbank, kerker en brandstapel voor ogen. Om deze
machten te bestrijden bezielde het Jezuïetisme zijn volgelingen met een dweepzucht, die hen
in staat stelde, gelijke gevaren te doorstaan, en zich met al de wapenen der misleiding te
verzetten tegen de kracht van de waarheid. Er was geen misdaad te groot voor hen, geen
bedrog te laag, geen vermomming te moeilik. Ze hadden de gelofte van voortdurende
armoede en nederigheid afgelegd, en dus was het doel, waarnaar ze streefden, zich schatten
en macht te verzekeren, die gewijd zouden worden aan de verwoesting van het
Protestantisme, en de wederoprichting van het pauselike oppergezag. Wanneer ze
verschenen als leden van hun orde, droegen ze het kleed der heiligheid, bezochten
gevangenissen en hospitalen, verpleegden de zieken, verzorgden armen, en beleden, dat ze
de wereld afgezworen hadden, en de heilige naam van Jezus droegen, die rondging
goeddoende.
Doch onder dit vlekkeloos uiterlik waren dikwels de misdadigste en dodelikste plannen
verborgen. Het was een aangenomen grondregel bij de orde, dat de uitkomst de middelen
rechtvaardigt. Volgens deze wet waren leugen, diefstal, meineed, moord, niet alleen
161