Van Monarchie tot Anarchie

Van Monarchie tot Anarchie
richtsnoer is voor geloof en wandel; en voor die onfeilbare gids stelden ze de veranderlike,
onzekere standaard van hun eigen gevoelens en indrukken in de plaats. Door deze daad van
de grote toetsteen van dwaling en leugen op zijde te stellen, openden ze voor Satan de weg
om de harten te beheersen, gelijk hem het best paste. Een van deze profeten gaf voor, door
de engel Gabriël onderricht te zijn. Een student, die zich met hem verbond, gaf zijn studie
op, te kennen gevende, dat hij door God-zelf met wijsheid begiftigd was tot verklaring van
Zijn woord. Anderen, die van nature dweepziek waren, verenigden zich met hen. De daden
van deze geestdrijvers veroorzaakten geen kleine beroering. Luthers prediken had de
mensen alom opgewekt tot het gevoel van de noodwendigheid van een hervorming, en nu
werden sommige waarlik eerlike lieden door de aanmatigingen van die nieuwe profeten
verleid.
De leiders van deze beweging begaven zich naar Wittenberg, en wilden hun aanspraken
aan Melanchton en zijn medearbeiders opdringen. Ze zeiden: “We zijn van God gezonden
om het volk te leren. We hebben een gemeenzaam onderhoud met de Heer gehad; we weten
wat er te gebeuren staat; in het kort, we zijn apostelen en profeten, en beroepen ons op Dr.
Luther. ” De hervormers waren verbaasd en verbijsterd. Dit was een element, waarmede ze
nooit tevoren in aanraking gekomen waren, en ze wisten niet, welke weg in te slaan.
Melanchton sprak: “Er zijn ontegenzeglik geesten van een ongewone soort in die mannen;
maar welke geesten? . . . Laat ons aan do ene kant op onze hoede zijn, de Geest Gods niet
uit te blussen, en aan de andere, van door de geest van Satan te worden verleid.”
De vruchten van de nieuwe leer werden al spoedig openbaar. Het volk werd ertoe geleid,
de Bijbel te verwaarlozen, of hem geheel en al ter zijde te zetten. De scholen geraakten in
verwarring. Studenten, alle banden verzakende, gaven de studie op, en verlieten de
universiteit. De mannen, die zich bekwaam achtten om het werk van de Hervorming te
verlevendigen en te regelen, brachten het slechts tot de rand van zijn ondergang. Nu
herkregen de aanhangers van Rome hun vertrouwen, en riepen in verrukking uit: “Nog één
laatste poging, en alles zal het onze zijné!”
Luther, die op de Wartburg hoorde, wat er geschied was, sprak met grote bezorgdheid:
“Ik heb altoos verwacht, dat de Satan ons deze plaag zou zenden.” Hij doorzag het ware
karakter van die gewaande profeten, en het gevaar, dat de zaak der waarheid dreigde. De
tegenstand van paus en keizer had hem niet z— grote verbijstering en kwelling veroor-zaakt,
als die hij nu ondervond. Onder degenen, die beleden de Hervorming te zijn toegedaan,
waren zijn ergste vijanden opgestaan. Juist die waarheden, welke hem zulk een grote
vreugde en vertroosting hadden bezorgd, werden aangewend om strijd en verwarring in de
kerk teweeg te brengen.
In het hervormingswerk was Luther aangedreven geworden door de Geest Gods, en was
verder gegaan, dan hij gedacht had te zullen gaan. Het was zijn voornemen niet geweest,
juist die stelling in te nemen, waartoe hij geraakt was, noch ook zulke ingrijpende
127