Van Monarchie tot Anarchie
En toch, den vreemden regel der ongerijmd- heden volgende, die altijd in zulke gevallen heerscht, scheen de tijd, terwijl hij aldus voorbijsnelde, lang te vallen.... gevangenissen, met menschen opgevuld, die geene misdaad begaan hadden en geen gehoor konden vinden; deze dingen werden de bepaal- de orde en de gewone loop der dingen, en sche- nen door aloud gebruik gewettigd te zijn, eer ze vele weken in zwang waren. Vooral werd er éene afgrijselijke gestalte even gemeenzaam alsof die sedert de schepping der wereld onder de oogen der menschen ware geweest, — de gestalte van de scherpe vrouw, La Guillotine geheeten. Die maakte het algemeen onderwerp uit van allerlei grappen: ze was het beste gomeeamid- del tegen hoofdpijn; ze belette onfeilbaar dat men grijs haar kreeg; ze verleende eene eigenaardige bleekheid aan de gelaatskleur; ze was het nationale scheermes, dat nooit stomp werd; hij, die la Guillotine kuste, keek door het ven- stertje en niesde in den zak. Zij was het teeken van de wedergeboorte van den mensch. Ze had het Kruis vervangen. Modellen er van werden op de borst gedragen, waarvan het Kruis gebannen werd, en men boog voor haar en men geloofde aan haar, terwijl men het Kruis ver- loochende. Het werktuig schoor zoovele hoofden af‚ dat het zelf, zoowel als de grond, dien het bezoe delde, geheel rood geverfd werd. Men nam het uit elkaar als een stuk speelgoed voor een jongen Duivel en zette het weer op, als de gelegenheid gunstig was. Het deed den welsprekende zwijgen; het velde den machtige neder; het vernietigde al wat schoon en goed was…
En toch, den vreemden regel der ongerijmd- heden volgende, die altijd in zulke gevallen heerscht, scheen de tijd, terwijl hij aldus voorbijsnelde, lang te vallen.... gevangenissen, met menschen opgevuld, die geene misdaad begaan hadden en geen gehoor konden vinden; deze dingen werden de bepaal- de orde en de gewone loop der dingen, en sche- nen door aloud gebruik gewettigd te zijn, eer ze vele weken in zwang waren. Vooral werd er éene afgrijselijke gestalte even gemeenzaam alsof die sedert de schepping der wereld onder de oogen der menschen ware geweest, — de gestalte van de scherpe vrouw, La Guillotine geheeten. Die maakte het algemeen onderwerp uit van allerlei grappen: ze was het beste gomeeamid- del tegen hoofdpijn; ze belette onfeilbaar dat men grijs haar kreeg; ze verleende eene eigenaardige bleekheid aan de gelaatskleur; ze was het nationale scheermes, dat nooit stomp werd; hij, die la Guillotine kuste, keek door het ven- stertje en niesde in den zak. Zij was het teeken van de wedergeboorte van den mensch. Ze had het Kruis vervangen. Modellen er van werden op de borst gedragen, waarvan het Kruis gebannen werd, en men boog voor haar en men geloofde aan haar, terwijl men het Kruis ver- loochende. Het werktuig schoor zoovele hoofden af‚ dat het zelf, zoowel als de grond, dien het bezoe delde, geheel rood geverfd werd. Men nam het uit elkaar als een stuk speelgoed voor een jongen Duivel en zette het weer op, als de gelegenheid gunstig was. Het deed den welsprekende zwijgen; het velde den machtige neder; het vernietigde al wat schoon en goed was…
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Van</strong> <strong>Monarchie</strong> <strong>tot</strong> <strong>Anarchie</strong><br />
verduurden ter wille van de waarheid onbevreesd marteling en dood. Luthers leer trok de<br />
aandacht van ernstigdenkenden door geheel Duitschland.<br />
Uit zijn preken en geschriften straalde licht, dat duizenden wakker schudde en verlichtte.<br />
Een levend geloof begon de plaats in te nemen van de dode vorme- likheid, die de kerk zo<br />
lang aan banden had gelegd. Het volk verloor dageliks meer zijn vertrouwen in Rome’s<br />
bijgeloof. De bolwerken van vooroordeel begonnen weg te vallen. Gods woord, waaraan<br />
Luther iedere leerstelling en iedere eis toetste, was gelijk een tweesnijdend zwaard, dat <strong>tot</strong> in<br />
de harten van het volk doordrong. Overal ontwaakte er een verlangen naar geestelike<br />
vooruitgang. Alom ontstond een hongeren en dorsten naar de gerechtigheid, gelijk sedert<br />
eeuwen niet gekend was geweest. De ogen van het volk, die zo lang op menselike<br />
instellingen en aardse middelaars gericht geweest waren, wendden zich nu in berouw en<br />
geloof naar Christus en die gekruist.<br />
Deze algemene belangstelling wekte de vrees van de pauselike gezaghebbers nog meer<br />
op. Luther werd gedagvaard om te Rome te verschijnen, en zich te verantwoorden op een<br />
aanklacht van ketterij. Het bevel vervulde zijn vrienden met schrik. Ze kenden het gevaar<br />
maar al te goed, dat hem bedreigde in die verdorven stad, die alreeds dronken was van het<br />
bloed van de martelaren voor Jezus. Ze verzetten zich tegen zijn gaan naar Rome, en<br />
verzochten, dat zijn onderzoek in Duitschland zou mogen plaats vinden.<br />
Deze schikking werd eindelik getroffen, en een pauselike afgevaardigde aangesteld om<br />
de zaak te horen. In de instruk- tieën, welke deze beambte van de opperpriester ontving,<br />
werd gezegd dat Luther reeds <strong>tot</strong> ketter verklaard was. Er werd aan de afgevaardigde<br />
daarom opgedragen, hem te “vervolgen en zonder verwijl <strong>tot</strong> zwijgen te brengen.” Indien hij<br />
standvastig zou blijven, en het de afgevaardigde niet gelukken zou, om zich van zijn<br />
persoon meester te maken, was hij gemachtigd “om hem in alle plaatsen in Duitschland<br />
vogelvrij te verklaren, en om allen, die met hem verbonden waren, uit de weg te ruimen, te<br />
vloeken, en in de ban te doen.” En verder, ten einde deze verderfelike ketterij volkomen uit<br />
te roeien, beval de paus zijn afgevaardigde, om allen, welke waardigheid ze ook bekleden<br />
mochten in kerk of staat, behalve de keizer, buiten de gemeenschap van de kerk te sluiten,<br />
zo ze zouden nalaten, Luther en zijn aanhangers te grijpen en over te leveren aan de wraak<br />
van Rome.<br />
Hieruit toont zich de ware geest van het pausdom. Geen spoor van Christelik beginsel, of<br />
zelfs van gewone rechtvaar digheid, is in het gehele dokument te vinden. Luther was ver van<br />
Rome verwijderd; hij had geen gelegenheid gehad, om zijn gedrag of zijn ingenomen<br />
stelling te verklaren of te verdedigen; toch werd hij, v——r zijn zaak nog onderzocht was,<br />
kortweg verklaard een ketter te zijn, en dezelfde dag gewaarschuwd, beschuldigd, verhoord,<br />
en veroordeeld; en dat alles door de heilige vader, zoals hij zichzelf noemt, het enige,<br />
oppermachtige, onfeilbare gezag in kerk of staat!<br />
89
Change language