Van Monarchie tot Anarchie

Van Monarchie tot Anarchie
bescherming van de koning. In ieder geval, breng mij niet in gevaar bij de fakulteit van de
godgeleerdheid.”
Maar bij het vermeerderen van de gevaren werd Berquin’s ijver slechts groter. Verre van
de politieke en zelfzuchtige raad van Erasmus te volgen, besloot hij om nog stoutmoediger
maatregelen te nemen. Hij wilde niet alleen pal staan in het verdedigen van de waarheid,
maar wilde ook de dwaling aanvallen. De aanklacht van ketterij, die de Roomsen tegen hem
trachtten in te brengen, wilde hij op henzelven terugwerpen. De ijverigste en bitterste van
zijn tegenstanders waren de geleerde doktoren en monniken van het theologiese
departement van de grote Universiteit van Parijs, een van de hoogste gezagvoerende
lichamen op geestelik gebied, zowel in de stad als bij het volk. Aan de geschriften van deze
doktoren ontleende Berquin twaalf stellingen, die hij openlik verklaarde “tegen de Bijbel, en
ketters” te zijn; en hij beriep zich op de koning om als rechter in de strijd op te treden.
De koning, die niet ongaarne de kracht en schranderheid van de strijdende partijen tegen
elkander gesteld zag, en zich verheugde over een gelegenheid, om de trots van die
hoogmoedige monniken te vernederen, vroeg de Roomsen om hun zaak uit de Bijbel te
verdedigen. Ze wisten zeer goed,dat dit wapen hun weinig zou baten; gevangenneming,
marteling en de brandstapel waren wapenen, die ze beter wisten te hanteren. Nu waren de
zaken omgekeerd, en zagen ze zich aan de rand van de afgrond gebracht, waarin ze gehoopt
hadden, Berquin te zullen werpen. In ontsteltenis zagen ze om naar een uitweg ter
ontkoming.
“Juist in die tijd werd er een beeld van de heilige maagd, dat op de hoek van een van de
straten stond, verminkt gevon-den.” Er heerste grote opgewondenheid in de stad. Het volk
stroomde in menigten naar de plaats, en drukte hun rouw en verontwaardiging uit. De
koning was evenzeer ontsteld. Hier bood zich een kans aan, waarvan de monniken goed
gebruik konden maken, en ze lieten hem niet voorbijgaan. “Dat zijn de vruchten van de leer
van Berquin,” riepen ze. “Alles zal omvergeworpen worden,— godsdienst, wetten, en de
troon zelf,— door deze Lutherse samenzwering.”
Nogmaals werd Berquin in hechtenis genomen. De koning trok zich uit Parijs terug, en
dus hadden de monniken vrij spel. De hervormer werd verhoord, en ter dood veroordeeld,
en opdat Frans nog niet misschien zou tussenbeide treden om hem te redden, werd het
vonnis op dezelfde dag, waarop het uitgesproken werd, voltrokken, ‘s Middags om twaalf
uur werd Berquin naar de plaats van de terechtstelling gevoerd. Een ontzaglike menigte
stroomde samen om getuige te zijn van de gebeurtenis; en velen waren er, die met
verwondering en een angstig voorgevoel zagen, dat het slachtoffer gekozen was uit de beste
en dapperste van de adellike familieën van Frankrijk. Verbazing, verontwaardiging,
verachting en bittere haat verduisterden de aangezichten van die golvende menigte; maar op
één gelaat lag er geen schaduw. De gedachten van de martelaar waren ver verwijderd van
dat woe- lige toneel; hij was zich slechts van de tegenwoordigheid van zijn Heer bewust.
149