Van Monarchie tot Anarchie

Van Monarchie tot Anarchie
onderdrukken. Aldus kwam de burgerlike macht in handen van de kerk. Het duurde niet
lang, voordat deze maatregelen tot het onvermijdelik gevolg ervan leidden,— namelik
vervolging.
Elf jaren na het vestigen van de eerste kolonie kwam Roger Williams naar de Nieuwe
Wereld over. Evenals de eerste pelgrims kwam hij om godsdienstige vrijheid te genieten;
maar ongelijk aan hen, zag hij in,— wat zo weinigen in zijn tijd nog gezien hadden — dat
deze vrijheid het onvervreemdbare recht van allen was, wat hun geloof ook zijn mocht. Hij
was een ernstige zoeker naar waarheid, en hield het met Robinson voor onmogelik, dat al
het licht uit Gods woord reeds ontvangen was. Williams “was de eerste persoon in de
moderne Christenheid, die de burgerlike regering op de leer van gewetensvrijheid en de
gelijkheid van denkbeelden voor de wet wilde doen berusten.” Hij verklaarde, dat het de
plicht van de magistraat was, om misdaden tegen te gaan, maar geenszins om het geweten
aan banden te leggen. “Het publiek of de magistraten mogen beslissen,” zei hij, “wat de
mens aan zijn evenmens verschuldigd is; maar wanneer ze trachten de plichten van de mens
jegens God voor te schrijven, gaan ze hun roeping te buiten, en kan er geen veiligheid zijn;
want het is duidelik, dat indien de magistraat die macht bezit, hij heden het ene stel
meningen of geloofspunten kan voorschrijven, en morgen een ander, gelijk in Engeland
gedaan is door onderscheidene koningen en koninginnen, en dooide verschillende pausen en
raadsvergaderingen in de Roomse Kerk; waardoor het geloof een grote verwarring zou
worden.”
Het bijwonen van de diensten van de erkende kerk werd cp straffe van boete of
gevangenschap verplichtend gemaakt. “Williams keurde de wet af; de slechtste bepaling in
het Engelse wetboek was die, welke slechts het bij wonen van de parochie-kerk verplichtend
maakte. Mensen te dwingen, zich met diegenen te verenigen, die een ander geloof waren
toegedaan, beschouwde hij als een openlike verkrachting van hun natuurlike rechten; de
ongodsdienstigen en onwilligen naar de publieke eredienst te drijven, scheen huichelarij
eisen te zijn. . . . ‘Niemand,’ zei hij, ‘behoorde tegen zijn eigen toestemming in gedwongen
te worden om aan eredienst deel te nemen, of enige eredienst te handhaven.’ ‘Hoe!’ riepen
zijn tegenstanders, verbaasd over zijn stellingen, uit, ‘is de arbeider zijn loon niet waardig?’
‘Ja,’ antwoordde hij, ‘van degenen, die hem huren.’ “
Roger Williams was geëerd en bemind als een getrouw prediker, een man van
buitengewone begaafdheid, van onwankelbare rechtschapenheid en ware milddadigheid;
toch kon men zijn standvastige weigering om het recht van de burgerlike magistraten op
gezag over de kerk te erkennen, en zijn eis om godsdienstvrijheid te hebben, niet dulden.
Men zei, dat de toepassing van deze nieuwe leer “de grondslagen van de staat en het bestuur
van het land omverwerpen zou.” Hij werd veroordeeld tot verbanning uit de kolonieën, en
moest eindelik, om gevangenneming te voorkomen, in de koude en de stormen van de
winter naar de wilde wouden vluchten.
203