Van Monarchie tot Anarchie
En toch, den vreemden regel der ongerijmd- heden volgende, die altijd in zulke gevallen heerscht, scheen de tijd, terwijl hij aldus voorbijsnelde, lang te vallen.... gevangenissen, met menschen opgevuld, die geene misdaad begaan hadden en geen gehoor konden vinden; deze dingen werden de bepaal- de orde en de gewone loop der dingen, en sche- nen door aloud gebruik gewettigd te zijn, eer ze vele weken in zwang waren. Vooral werd er éene afgrijselijke gestalte even gemeenzaam alsof die sedert de schepping der wereld onder de oogen der menschen ware geweest, — de gestalte van de scherpe vrouw, La Guillotine geheeten. Die maakte het algemeen onderwerp uit van allerlei grappen: ze was het beste gomeeamid- del tegen hoofdpijn; ze belette onfeilbaar dat men grijs haar kreeg; ze verleende eene eigenaardige bleekheid aan de gelaatskleur; ze was het nationale scheermes, dat nooit stomp werd; hij, die la Guillotine kuste, keek door het ven- stertje en niesde in den zak. Zij was het teeken van de wedergeboorte van den mensch. Ze had het Kruis vervangen. Modellen er van werden op de borst gedragen, waarvan het Kruis gebannen werd, en men boog voor haar en men geloofde aan haar, terwijl men het Kruis ver- loochende. Het werktuig schoor zoovele hoofden af‚ dat het zelf, zoowel als de grond, dien het bezoe delde, geheel rood geverfd werd. Men nam het uit elkaar als een stuk speelgoed voor een jongen Duivel en zette het weer op, als de gelegenheid gunstig was. Het deed den welsprekende zwijgen; het velde den machtige neder; het vernietigde al wat schoon en goed was…
En toch, den vreemden regel der ongerijmd- heden volgende, die altijd in zulke gevallen heerscht, scheen de tijd, terwijl hij aldus voorbijsnelde, lang te vallen.... gevangenissen, met menschen opgevuld, die geene misdaad begaan hadden en geen gehoor konden vinden; deze dingen werden de bepaal- de orde en de gewone loop der dingen, en sche- nen door aloud gebruik gewettigd te zijn, eer ze vele weken in zwang waren. Vooral werd er éene afgrijselijke gestalte even gemeenzaam alsof die sedert de schepping der wereld onder de oogen der menschen ware geweest, — de gestalte van de scherpe vrouw, La Guillotine geheeten. Die maakte het algemeen onderwerp uit van allerlei grappen: ze was het beste gomeeamid- del tegen hoofdpijn; ze belette onfeilbaar dat men grijs haar kreeg; ze verleende eene eigenaardige bleekheid aan de gelaatskleur; ze was het nationale scheermes, dat nooit stomp werd; hij, die la Guillotine kuste, keek door het ven- stertje en niesde in den zak. Zij was het teeken van de wedergeboorte van den mensch. Ze had het Kruis vervangen. Modellen er van werden op de borst gedragen, waarvan het Kruis gebannen werd, en men boog voor haar en men geloofde aan haar, terwijl men het Kruis ver- loochende. Het werktuig schoor zoovele hoofden af‚ dat het zelf, zoowel als de grond, dien het bezoe delde, geheel rood geverfd werd. Men nam het uit elkaar als een stuk speelgoed voor een jongen Duivel en zette het weer op, als de gelegenheid gunstig was. Het deed den welsprekende zwijgen; het velde den machtige neder; het vernietigde al wat schoon en goed was…
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Van</strong> <strong>Monarchie</strong> <strong>tot</strong> <strong>Anarchie</strong><br />
werd Luther gedagvaard om voor de Rijksdag te verschijnen. Met de dagvaarding werd een<br />
vrijgeleide uitgevaardigd, waarbij zijn terugkeer naar een veilige plaats verzekerd werd.<br />
Deze werden naar Wittenberg gezonden met een heraut, aan wie opgedragen was, hem naar<br />
Worms te begeleiden. Luthers vrienden waren verschrikt en verontrust. Het vooroordeel en<br />
de vijandschap kennende, die er tegen hem be-stonden, vreesden ze, dat zelfs zijn<br />
vrijgeleide niet geacht zou worden, en smeekten hem, zijn leven niet in gevaar te stellen. Hij<br />
antwoordde: “Het is niet, dat de pausgezinden verlangen om me te Worms te zien, maar ze<br />
wensen mijn veroordeling en mijn dood. Het komt er niet op aan. Bidt niet voor mij, maar<br />
voor Gods woord. . . . Christus zal me Zijn Geest geven, om deze dienaren der dwaling te<br />
overwinnen. Ik veracht hen, zo lang ik leef; ik zal over hen triomferen door mijn dood. Ze<br />
zijn te Worms bezig om me te dwingen te herroepen, en dit zal mijn herroeping zijn: ik heb<br />
tevoren gezegd, dat de paus Christus’ stedehouder was; nu zeg ik, dat hij des Heren<br />
tegenstander is, en de apostel van de duivel.”<br />
Luther zou zijn gevaarvolle reis niet alleen ondernemen. Behalve de keizerlike<br />
boodschapper, besloten drie van zijn trouwste vrienden om hem te vergezellen. Melanchton<br />
wenste zeer, zich bij hen te mogen voegen. Zijn hart was verknocht aan Luthers hart, en hij<br />
verlangde sterk hem te volgen, indien het nodig was, zelfs <strong>tot</strong> in de gevangenis of de dood.<br />
Maar aan zijn smeken werd geen gehoor gegeven. Indien Luther zou omkomen, dan berustte<br />
al de hoop van de Hervorming op zijn jeugdige medearbeider. De hervormer sprak, toen hij<br />
van Melanchton afscheid nam: “Indien ik niet wederkeer, en mijn vijanden me ter dood<br />
brengen, ga dan voort te leren; volhard standvastig in de waarheid. Werk in mijn plaats; . . .<br />
indien uw leven gespaard blijft, zal mijn dood weinig schaden.” De studenten en burgers,<br />
die samengekomen waren om getuigen te zijn van Luthers vertrek, waren diep bewogen.<br />
Een menigte, wier harten door het evangelie getroffen waren, nam wenend afscheid van<br />
hem. Aldus vertrokken de hervormer en die hem vergezelden van Wittenberg.<br />
Op reis bemerkten ze, dat het volk gedrukt ging onder sombere voorgevoelens. In<br />
sommige steden werd hun geen eer bewezen. Toen ze voor de nacht stilhielden, drukte een<br />
vriendelike priester zijn bezorgdheid uit door voor Luther het portret omhoog te houden van<br />
een Italiaanse hervormer, die de marteldood ondergaan had. De volgende dag hoorden ze,<br />
dat Luthers geschriften te Worms veroordeeld waren. Keizer-like boodschappers waren<br />
bezig, het dekreet van de keizer uit te vaardigen, en riepen het volk op om de gevloekte<br />
werken aan de magistraten te brengen. De heraut, die voor Luthers veiligheid in het koncilie<br />
vreesde, en meende, dat hij misschien reeds geschokt zou kunnen zijn in zijn besluit, vroeg<br />
hem, of hij nog wenste verder te gaan. Hij antwoordde: “Ik zal verder gaan, al zou ik in<br />
iedere stad in de ban gedaan worden.”<br />
Te Erfurt werd Luther met eerbewijzen ontvangen. Omringd door een bewonderende<br />
menigte trok hij de straten door, die hij zo menigmaal met een bedelzak doorkruist had. Hij<br />
bezocht zijn klostercel, en gedacht aan de strijd, waardoor het licht, dat Duitschland nu<br />
bescheen, <strong>tot</strong> zijn ziel doorgedrongen was. Men drong erop aan, dat hij zou prediken. Dit<br />
102
Change language