Van Monarchie tot Anarchie

Van Monarchie tot Anarchie
Na zijn terugkeer uit Rome ontving Luther van de universiteit te Wittenberg de graad
van Doktor in de Godgeleerdheid. Nu was hij vrij, gelijk nooit tevoren, om zich aan de
Schriften te wijden, die hij liefhad. Hij had een plechtige gelofte gedaan, dat hij al de dagen
van zijn leven Gods Woord zorgvuldig zou onderzoeken en het met getrouwheid prediken,
en niet de gezegden en leerstellingen van de pausen. Hij was niet langer slechts een monnik
of professor, maar de gezaghebbende heraut van de Bijbel. Hij was als een herder geroepen
om Gods kudde te weiden, die hongerde en dorstte naar de waarheid. Hij verklaarde met
beslistheid, dat de Christenen geen andere leerstellingen behoorden aan te nemen, dan die
gegrond waren op het gezag van de Heilige Schriften. Deze woorden raakten aan het
wezenlike fondament van de pauselike oppermacht. Ze bevatten het levensbeginsel van de
Hervorming.
Luther zag het gevaar in, van menselike theorieën boven Gods Woord te stellen.
Onbevreesd viel hij de spekulatieve ongelovigheid van de geleerden aan, en stelde zich
tegen de wijsbegeerte en godgeleerdheid, wier invloed zo lang het volk beheerst had. Hij
verklaarde, dat zulke studieën niet alleen geen waarde hadden, maar verderfelik waren, en
trachtte het verstand van zijn hoorders van de valse redeneringen van de wijsgeren en
godgeleerden naar de eeuwige waarheden te leiden, die de profeten en apostelen aan het
licht hebben gebracht.
Kostbaar was de boodschap, die hij bracht aan de begerige scharen, welke aan zijn
lippen hingen. Nooit hadden ze zulke woorden gehoord. De blijde tijding van des Heilands
liefde, de verzekering van vergeving en vrede door Zijn verzoenend bloed, verheugde hun
harten en vervulde hen met onvergan- kelike hoop. Te Wittenberg was een licht ontstoken,
waarvan de stralen de uiterste delen van de aarde zouden beschijnen, en dat in helderheid
zou toenemen tot het einde der tijden.
Maar licht en duisternis kunnen niet samengaan. Tussen waarheid en dwaling bestaat een
onverzoenlike strijd. Om de ene op te houden en te verdedigen, moet de andere aangevallen
en nedergeworpen worden. Onze Heiland zelf verklaarde: “Ik ben niet gekomen om vrede te
brengen, maar het zwaard.” Luther zei enige jaren na het begin van de Hervorming: “God
leidt mij niet, Hij drijft me voort, Hij voert me verder; ik ben geen meester over mijzelf. Ik
zou gaarne in rust leven, maar word in het midden van oproer en omwenteling geworpen.”
Nu stond hij op het punt van in de strijd ingewikkeld te worden.
De Roomse Kerk had een handelswaar gemaakt van de genade Gods. De tafelen van de
wisselaarsm3 waren naast de altaren opgezet, en de lucht weergalmde van het geschreeuw
van de kopers en verkopers. Onder het voorwendsel van gelden te verzamelen voor de bouw
van de Sint Pieterskerk te Rome, werden er in het publiek aflaten voor de zonden te koop
aangeboden op gezag van de paus. Met de prijs van misdaden zou er een kerk gebouwd
worden voor Gods eredienst,— de hoeksteen gelegd met het loon der ongerechtigheid. Maar
dezelfde middelen, die aangewend werden tot Rome’s verheffing, brachten de doodsteek toe
84