Van Monarchie tot Anarchie

Van Monarchie tot Anarchie
des doods verboden, aantekeningen te maken. Desniettegenstaande ontving Zwingli
dageliks een getrouw verslag van wat er te Baden gezegd was. Een student, die de disputatie
bijwoonde, stelde iedere avond een rapport op van de argumenten, welke die dag
voorgebracht waren. Deze papieren met de dagelikse brieven van Oecolampadius aan
Zwingli te Zürich over te brengen namen twee andere studenten op zich. De hervormer
antwoordde door raad en voorlichting te geven. Hij schreef zijn brieven in de nacht, en de
studenten gingen er ‘s morgens mede naar Baden terug. Om aan de waakzaamheid van de
wacht aan de stadspoort te ontsnappen, droegen deze boodschappers manden met pluimvee
op het hoofd, waar door ze zonder hinder binnengelaten werden.
Op die wijze handhaafde Zwingli de strijd met zijn listige tegenstanders. “Hij heeft meer
gearbeid,” zei Myconius, “met zijn overdenkingen, zijn slapeloze nachten, en zijn
raadgevingen naar Baden over te zenden, dan hij had kunnen doen, indien hij te midden van
zijn vijanden was geweest.” De Roomsen, door het vooruitzicht op overwinning geprikkeld,
waren in hun rijkste kledij uitgedost en van juwelen schitterende te Baden aangekomen. Ze
leefden weelderig, en lieten zich de kostbaarste lekkernijen en uitgezochtste wijnen
voorzetten. De last van hun geestelike plichten werd door luchthartigheid en brasserijen
verlicht. Zeer anders was het met de hervormers, die door het volk weinig beter gerekend
werden dan een gezelschap bedelaars, en wier eenvoudig voedsel hen slechts kort aan de
tafel hield. Oecolampadius’ gastheer, die de gelegenheid waarnam om hem in zijn kamer te
bespieden, vond hem altijd aan de studie of in het gebed, en gaf in grote verwondering als
zijn mening te kennen, dat de ketter in elk geval “een zeer vroom mens was.”
Op de konferentie “beklom Eek met trotsheid een prachtig versierde kansel, terwijl de
nederige Oecolampadius, schamel gekleed, op een ruw houten bankje tegenover zijn
wederpar- tijder zat.” Ecks zware stem en grenzeloze onbeschaam- heid begaven hem geen
ogenblik. Zijn ijver werd aangevuurd door de hoop op goud zowel als faam; want de
verdediger van het geloof zou een rijke beloning ontvangen. Wanneer hij in betere
argumenten tekort schoot, bediende hij zich van beledigingen en zelfs van vloeken.
Oecolampadius, bescheiden en aan alle zelfvertrouwen vreemd, had voor de strijd
teruggebeefd, en die slechts ondernomen met de plechtige verklaring: “Ik erken geen andere
regel om naar te oordelen dan Gods woord.” Hoewel voorkomend en hoffelik in zijn
manieren, bewees hij zich bekwaam en onversaagd. Terwijl de Roomsgezinden, gelijk hun
gewoonte was, zich. op het gezag van de kerkelike gebruiken be- riepen, hield zich de
hervormer standvastig aan de Heilige Schriften. “In ons Zwitserland,” sprak hij, “heeft
gewoonte geen kracht, tenzij die in overeenkomst is met de grondwet; en in alle
geloofszaken is de Bijbel onze grondwet.”
Het verschil tussen de twee disputanten bleef niet zonder gevolg. Het kalme, heldere
redeneren van de hervormer, en zijn zachtzinnige en bescheiden voordracht, troffen
sommige harten, die zich met walging afkeerden van Ecks snoevende en heftige
124