Van Monarchie tot Anarchie

Van Monarchie tot Anarchie
kon handelen, in mijn eigen persoon, zou ik ongetwijfeld voor de bisschop van Rome
verschijnen; doch de Heer heeft me anderszins op tegenovergestelde wijze bezocht, en me
geleerd, Gode meer gehoorzaam te zijn dan de mensen.” Ten besluite sprak hij: “Laat ons
tot onze God bidden,dat Hij alzo aan het hart van onze paus, Urbanus VI. werke, gelijk Hij
begonnen is, dat te doen, dat hij met zijn geestelikheid de Heer Jezus Christus in leven en
zeden volge; en dat zij het volk krachtdadig mogen onderwijzen, en het hun insgelijks
daarin trouw moge nagaan.” Aldus hield Wycliffe de paus en zijn kardinalen de
zachtmoedigheid en nederigheid van Christus voor, en toonde niet alleen hunzelven, maar
de gehele Christenheid, de tegenstelling aan tussen hen en de Meester, wiens
vertegenwoordigers ze beleden te zijn.
Wycliffe verwachtte ten volle, dat zijn leven de prijs zou zijn van zijn getrouwheid. De
koning, de paus en de bisschoppen hadden zich verbonden om hem ten val te brengen, en
het scheen een uitgemaakte zaak, dat een paar maanden uiterlik hem naar de brandstapel
zouden voeren. Toch was zijn moed ongeschokt. “Waarom spreekt ge van de kroon van het
martelaarschap in de verte te zoeken?”—zei hij. “Predikt het evangelie van Christus aan
trotse prelaten, en ge zult het martelaarschap niet ontlopen. Wat! zou ik leven en zwijgen?
Nooit. Laat de slag komen. Ik wacht zijn komst af.”
Maar nog steeds beschutte Gods voorzienigheid Zijn dienstknecht. De man, die een
ganse leeftijd lang stoutmoedig gestaan had ter verdediging van de waarheid in dageliks
levensgevaar, zou niet het slachtoffer worden van de haat van zijn vijanden. Wycliffe had
nimmer getracht, zichzelf te beschermen, maar de Heer was zijn beschermer geweest; en nu
de vijanden zich zeker waanden van hun prooi, nam de Heer hem weg uit hun bereik. In zijn
kerk te Lutterworth, op het punt staande van het avondmaal uit te delen, viel hij door een
beroerte getroffen, en blies kort daarna de adem uit.
God had Wycliffe zijn werk aangewezen. Hij had hem het woord der waarheid in de
mond gelegd, en een wacht rondom hem gesteld, opdat zijn woorden het volk bereiken
zouden. Zijn leven werd beschermd, en zijn arbeid verlengd, totdat er een fondament gelegd
was voor het grote werk van de Hervorming. Wycliffe kwam uit de duisternis van de
Donkere Eeuwen. Er was hem niemand voorafgegaan, naar wiens werk hij zijn
hervormingstelsel kon inrichten. Als Johannes de Doper geroepen om een biezondere
zending te vervullen, was hij de voorloper van een nieuw tijdperk. Toch was er in het stelsel
der waarheid, die hij aan het licht bracht, een eenheid en volkomenheid, die door de na hem
komende hervormers niet overtroffen werden, en die sommigen, zelfs honderd jaren later,
niet bereikten. Z— breed en diep werd het fondament gelegd, z— hecht en goed was de
vorm, dat zijn arbeid niet behoefde overgedaan te worden door die na hem kwamen. De
grote beweging, welke door Wycliffe op touw werd gezet, door welke het geweten en
verstand vrij gemaakt moesten worden, en die de volken in vrijheid stelde, welke zo lang
geketend waren geweest aan Rome’s zegewagen, was uit de Bijbel gesproten. Daar was de
bron van die zegestroom, die, als het water des levens, sedert de veertiende eeuw door al de
59