Van Monarchie tot Anarchie

Van Monarchie tot Anarchie
Hoofdstuk 10 — Voortgang van de Hervorming in Duitschland
Luthers geheimzinnig verdwijnen veroorzaakte twijfelmoedigheid in geheel Duitschland.
Overal hoorde men naar hem vragen. De wildste geruchten gingen rond, en velen geloofden,
dat hij vermoord was. Er werd luide geweeklaagd, niet alleen door zijn openlike vrienden,
maar door duizenden, die niet vrij voor de Hervorming waren uitgekomen. Velen verbonden
zich met een plechtige eed om zijn dood te wreken.
De Roomse leiders zagen met schrik, tot welk een hoogte het gevoelen tegen hen
gestegen was. Hoewel ze in het eerst jubelden over Luthers veronderstelde dood, wensten ze
zich al spoedig te verbergen voor de woede van het volk. Zijn vijanden waren minder
bezorgd geweest over zijn moedigste daden, terwijl hij onder hen verkeerde, dan ze het over
zijn verdwijnen waren. Degenen, die in hun woede de hervormer hadden zoeken te verdoen,
waren met vrees vervuld, nu hij een hulpeloze gevangene geworden was. “Onze enige
manier om uit de moeilikheid te geraken,” sprak een van hen, “is, fakkels aan te steken, en
de wereld te gaan doorzoeken naar Luther, tot wij hem aan het volk kunnen teruggeven, dat
hem toch maar hebben wil.” Het edikt van de keizer scheen krachteloos te zijn. De legaten
van de paus waren vol verontwaardiging, toen ze zagen, dat er veel minder aandacht aan
geschonken werd dan aan het lot van Luther. Het bericht, dat hij veilig was, ofschoon
gevangen, stilde de vrees van het volk, terwijl het hun geestdrift voor hem nog meer
aanvuurde. Zijn geschriften werden met groter gretigheid dan ooit tevoren gelezen.
Een aangroeiend getal omhelsde de zaak van de heldhaftige man, die het woord van God
tegen zulk een ontzettende overmacht verdedigd had. De Hervorming nam voortdurend aan
krachten toe. Het zaad, dat Luther gestrooid had, begon overal op te schieten. Zijn
afwezigheid deed, wat zijn aanwezigheid niet had vermocht. Andere arbeiders gevoelden
nieuwe verantwoordelikheid, nu hun grote leider van hen weggenomen was. Met nieuw
geloof en nieuwe ernst maakten ze zich op om alles te doen, wat in hun vermogen stond,
opdat het werk, dat zo flink begonnen was, niet zou verhinderd worden.
Satan echter zat niet stil. Hij begon nu te proberen, wat hij bij iedere andere
hervormingsbeweging beproefd heeft,— namelik, de mensen te bedriegen en ten ondergang
te leiden door hun een namaaksel te geven, in plaats van het ware werk. Gelijk er in de
eerste eeuw van de Christelike kerk valse Christussen waren, zo stonden er ook valse
profeten op in de zestiende.
Enige mannen, diep geroerd door de beweging in de godsdienstige wereld, verbeeldden
zich, biezondere openbaringen uit de hemel te hebben ontvangen, en gaven voor, dat hun
een Goddelike opdracht geschonken was om de Hervorming te voltooien, die, naar ze
verklaarden, door Luther nog maar nauweliks begonnen was. In der waarheid braken ze juist
het werk af, dat hij tot stand had gebracht. Ze verwierpen het grote beginsel, dat de eigenlike
grondslag van de Hervorming uitmaakte,— dat het woord Gods het algenoegzame
126