Van Monarchie tot Anarchie

Van Monarchie tot Anarchie
leerstellingen van het Protestantisme,— zaligheid door het geloof in Christus, en
onfeilbaarheid van de Schriften alleen. De predikers, die hij uitgezonden had, verspreidden
de Bijbel, alsook de geschriften van de hervormer, en dat met zulk goed gevolg, dat het
nieuwe geloof aangenomen werd door bijna de helft van de bevolking van Engeland.
Het verschijnen van de Schriften bracht ontzetting over de hoofden van de kerk. Ze
stonden nu tegenover een werk-kracht, groter dan die van Wycliffe,— een macht, waartegen
hun wapenen hen weinig zouden baten. Er was te dien tijde in Engeland geen wet, die het
gebruik van de Bijbel verbood, want hij was tevoren nooit in de landstaal gepubliceerd.
Zodanige wetten werden later ingevoerd, en krachtdadig toegepast. Middelerwijl, trots de
pogingen van de priesters, was er een tijd lang gelegenheid voor de verspreiding van het
Woord van God. Opnieuw smeedden de pauselike leiders een samenzwering, om de stem
van de hervormer tot zwijgen te brengen. Drie gerechtshoven achter elkander dagvaardden
hem tot verantwoording, doch zonder gevolg. Eerst verklaarde een synode van bisschoppen,
dat zijn geschriften ketters waren, en de jonge koning, Richard II, tot hun zijde overhalende,
verkregen ze een koninklik bevel, dat allen naar de gevangenis verwees, die aan de
veroordeelde leerstellingen zouden vasthouden.
Wycliffe beriep zich van de synode op het Parlement; daagde onbevreesd de
priesterschap voor de volksvertegenwoordiging, en eiste een hervorming van de vreselike
misbruiken, welke de kerk goedkeurde. Met overtuigende kracht schilderde hij de kuiperijen
en verdorvenheden van de pauselike zetel. Bij zijn vijanden heerste verslagenheid.
Wycliffe’s vrienden en ondersteuners waren gedwongen geweest, toe te geven, en men had
reden gehad om te vertrouwen, dat de hervormer zelf op zijn oude dag, alleen en zonder
vrienden, zich buigen zou voor het verenigde gezag van kroon en mijter. Doch in stede
daarvan zagen de pausgezinden zich verslagen. Het Parlement, wakker geschud door
Wycliffe’s hartroerend beroep, herriep het besluit ter vervolging, en nog eenmaal was de
hervormer vrij.
Een derde maal werd hij terechtgesteld, en ditmaal voor de hoogste geestelike rechtbank
in het koninkrijk. Hier kon geen gunst bewezen worden aan ketterij. Hier eindelik zou Rome
zegevieren, en het werk van de hervormer aan een eind komen. Alzo dachten de
pausgezinden. Indien ze maar hun doel konden bereiken, zou Wycliffe gedwongen worden
om zijn leer af te zweren, of zou het hof slechts verlaten om de vuurdood te ondergaan.
Doch Wycliffe herriep niets,hij wilde niet huichelen. Onbevreesd handhaafde hij wat hij
geleerd had, en weerlegde de beschuldigingen van zijn vervolgers. Zichzelf, zijn positie, en
de gelegenheid vergetend, daagde hij zijn hoorders voor de rechtbank Gods, en woog hun
drogredenen en misleidende leringen in de balans van de eeuwige waarheid. De kracht van
de Heilige Geest was in de raadzaal voelbaar. Gods wondermacht hield de hoorders in
beslag. Ze schenen geen kracht te hebben om de plaats te verlaten. Als pijlen uit de pijlkoker
des Heren, drongen de woorden van de hervormer in hun harten. De beschuldiging van
ketterij, die ze tegen hem hadden ingebracht, wierp hij met overtuigende kracht op henzel-
57