Van Monarchie tot Anarchie

Van Monarchie tot Anarchie
Hoofdstuk 35 — Gewetensvrijheid
Het Romanisme wordt tans door de Protestanten veel gunstiger beschouwd dan in vorige
jaren. In die landen, waar het Katholicisme geen overwegende invloed heeft, en de
pausgezinden op vredelievende wijze macht zoeken te verkrijgen, heerst er toenemende
onverschilligheid aangaande de leerstellingen, welke de hervormde kerken van de pauselike
priesterregering scheiden; de mening wint veld, dat we toch eigenlik op punten van
gewicht niet zo zeer verschillen als wel verondersteld is geworden, en dat een weinig
toegeeflikheid van onze kant ons tot een betere verstandhouding met Rome zal brengen. Er
was eenmaal een tijd, toen de Protestanten de vrijheid van het geweten, die zo duur gekocht
is, op hoger prijs stelden. Ze leerden hun kinderen het pausdom verafschuwen, en geloofden,
dat het ontrouw aan God zou zijn, om eensgezindheid met Rome te zoeken. Maar hoe zeer
verschillend zijn de gevoelens, waaraan tans uitdrukking gegeven wordt.
De verdedigers van het pausdom verklaren, dat de kerk verongelijkt is, en de
Protestantse wereld is geneigd om de verklaring aan te nemen. Velen beweren, dat het
onrechtvaardig is om de kerk van deze tijd te beoordelen naar de afschuwelikheden en
dwaasheden, welke de regering ervan gedurende de eeuwen van onwetendheid en duisternis
hebben gekenmerkt. Ze verontschuldigen de gruwelike wreedheid ervan als het gevolg van
de barbaarsheid van de tijden, en pleiten, dat de invloed van de hedendaagse beschaving de
gevoelens ervan gewijzigd heeft. Hebben die personen de aanspraak op onfeilbaarheid
vergeten, welke deze trotse macht acht honderd jaren lang gemaakt heeft? Verre van deze
aanspraak opgegeven te hebben, is hij in de negentiende eeuw met groter beslistheid dan
ooit bevestigd. Wanneer Rome beweert, dat het “nooit gedwaald heeft, en, naar luid van de
Schrift, nimmer kan dwalen,“ hoe kan het dan de beginselen loochenen, die zijn
handelwijze in vervlogen eeuwen heeft bestuurd?
De pauselike kerk zal zijn aanspraak op onfeilbaarheid nimmer laten varen. Al wat hij
gedaan heeft tot vervolging van degenen, die zijn leerstellingen verwerpen, oordeelt hij goed
geweest te zijn; en zou hij dezelfde maatregelen niet weer toepassen, indien de gelegenheid
er zich toe voordeed? Laat de banden, die wereldlike regeringen hem nu aanleggen,
weggenomen, en Rome weer tot zijn vroegere macht hersteld worden, en spoedig zal er een
herleving van zijn tirannie en vervolging zijn. Een welbekend schrijver spreekt over de
houding van de pauselike priesterheerschappij, wat vrijheid van geweten betreft, en over de
gevaren, welke in het biezonder de Verenigde Staten bedreigen ten gevolge van het
welslagen van zijn politiek, aldus:—
“Velen zijn geneigd om alle vrees voor het Rooms Katholicisme in de Verenigde Staten
toe te schrijven aan bijge-lovigheid of kinderachtigheid. De zodanigen zien niets in het
karakter en de houding van het Romanisme, dat zich tegen onze vrije instellingen kant, en
bespeuren geen ongunstige voortekenen in de groei ervan. Laat ons daarom eerst enige van
de grondregels van ons goevernement met die van de Katholieke Kerk vergelijken. “De
396