LEWE NA APARTHEID: LIDMATE SE NARRATIEWE VANUIT 'N ...

Hoofstuk 2: Die oorsprong van die apartheidsverhaal
p84
is bekommerd oor Suid-Afrika se “kleiner wordende pastei”. As gevolg van die land se
“deïndustrialisering” sluit fabrieke en verval die vervoerstelsel. “Ons ekonomie kwyn en
almal baklei oor snye van die kleiner wordende pastei. Ons is op pad na moeilikheid”
(aangehaal in Retief 2011:elektroniese bron).
In die opvolgonderhoude kom die kwessie van die agteruitgang van dienslewering in
Suid-Afrika ook keer op keer na vore. In hierdie verband is Welkom ook nie uitgesluit
nie. Elsa [9-046] vat dit goed raak as sy sê wit mense was gewoond aan ʼn
sisteem wat die grootste gedeelte van die geld op die blanke
mense gespandeer het. Dit is dus te verstane dat nie alle dienste onveranderd kan
aangaan soos in die verlede nie. Die omvang van die agteruitgang is egter van so ʼn
aard dat dit op geen manier geïgnoreer kan word nie. Twee plaaslike voorbeeld word
hieronder bespreek.
Frans [9-668] verwys na die agteruitgang van Welkom se rioolwerke waarby hy self
betrokke was toe hy nog aktief in die politiek was. In ʼn koerantberig hieroor skryf
Phillips (2009b:elektroniese bron): “[a]gt voormalige munisipale bestuurders en
waarnemende munisipale bestuurders van die Matjhabeng-munisipaliteit het gister in
die hof op Welkom verskyn op aanklagte van die oortreding van die Waterwet... die
rioolaanleg by Odendaalsrus werk al bykans twee jaar glad nie, Witpan in Welkom
staan al ’n jaar lank stil en riool loop al langer as ’n jaar by Virginia in die Sandrivier in.”
ʼn Jaar later skryf dieselfde joernalis (Phillips 2010:elektroniese bron) dat die
rioolprobleem “besig om sulke ernstige afmetings aan te neem dat dit mense se lewens
kan eis... [v]andeesweek het rou riool uit minstens drie mangate in Powerweg in die
nywerheidsgebied van Welkom geborrel...” en dit ondanks ʼn “hangende hofsaak” teen
die munisipaliteit. Dit is dus te verstane dat hierdie tipe saak dikwels met ontsteltenis in
die onderhoude te berde gebring is.
As die klagtes oor swak dienslewering gelei het tot verbeterde diens, sou inwoners dalk
minder ongelukkig gewees het daaroor, maar dit gebeur dikwels nie. In opvolg van die
twee genoemde berigte, skryf die plaaslike gemeenskapskoerant Vista (2012a:1) op 31
Mei 2012 die volgende: “Welkom se rioolprobleme, wat reeds in die hof gedraai het, het
nou so handuit geruk dat dit ernstige gesondheidsprobleme vir inwoners inhou. Die
Demokratiese Alliansie (DA) 13 oorweeg dit sterk om ʼn verdere strafregtelike klag teen
13 Die Demokratiese Alliansie is die amptelike opposisieparty in die Parlement.