LEWE NA APARTHEID: LIDMATE SE NARRATIEWE VANUIT 'N ...

Hoofstuk 3: Die verhaal oor apartheid – verlede tyd
p122
3. Die effek van apartheid
Apartheid-Suid-Afrika het mense verban en ingeperk, noodtoestande afgekondig en
aanhouding sonder verhoor – waarvan ten minste 96% in vrylating of kwytskelding
geëindig het (Coleman 1998:15) – gewettig. Ek kan goed onthou hoe omgekrap ek as
jong student was om in ʼn voetnota van die Nobelpryswenner Aleksandr Solzhenitsyn
se boek The Gulag Archipelago (1973:290) te lees:
In the Republic of South Africa, terror has gone to such lengths in
recent years that every suspicious (SOE (sic) – Socially Dangerous
Element) black can be arrested and held for three months without
investigation or trial. Anyone can see immediately the flimsiness of this:
why not from three to ten years? [deurgaans sy beklemtoning].
As baie naïewe jong, wit Afrikaner het dit my diep ontstel dat mense sulke dinge oor my
land kon skryf. Daar het duidelik baie dinge gebeur waarvan ek niks (wou) geweet het
nie. Maar, ek was blykbaar nie al een wat so gevoel het nie. Ben [6-089], die oudste
van die mede-navorsers, erken: Daar was darem vreeslik baie wreedhede,
wat ons as gewone mense nie van geweet het nie, verskriklike
ongeregtigheid.
Selfs al was wit mense versigtig om die volle impak van apartheid
duidelik te verwoord, het swart mense dit in ondubbelsinnige taal
gedoen: "This history of brutality, murder, dispossession, oppression,
exploitation, of the dehumanizing, violent system of Apartheid, which
through history has caused untold suffering, pain, misery and death to
many black South Africans...” (Chikane 1989:15).
Om nie te weet van misbruike nie, laat dit nie verdwyn nie. Dit het gebeur. Soos die
sestienjarige SWAPO-soldaat wat verdwyn het: "The Recces had taken him up in a
chopper – and then kicked him out over Angola at a height of 10 000 feet" (De Kock &
Gordin 1998:73). Of die verbranding van ʼn slagoffer se liggaam tot as: "It was just
another job to be done. We would have our own little braai (next to the burning body)
and just keep on drinking... Hell, we didn't care. It wasn't as if we had killed human
beings" (Pauw 1997:18).