LEWE NA APARTHEID: LIDMATE SE NARRATIEWE VANUIT 'N ...

Hoofstuk 4: Die verhaal oor apartheid – teenswoordige tyd
p241
maar dit maak nie wit ongemak met regstellende aksie minder nie. Die
probleem is dat wit mense aan iets anders gewoond was.
Ten opsigte van die bekommernis van wit mense oor kinders wat nie
kan werk kry nie, sê die ANC se James Ngculu (aangehaal in Lefko-
Everett, Nyoka & Tiscornia 2011:25): “In the past, the colonial and
apartheid regimes operated on institutionalised inequality in South
Africa, specifically by race. For us within the African National Congress
(ANC), the need for measures to reverse the consequences of these
policies and encourage greater equality were self-evident.”
Of die regering se regstellende beleid die gewensde uitwerking het, bly ʼn ope vraag.
Die mede-navorsers reken dat dit onrealistiese verwagtinge by baie swart mense
geskep het wat nie waar geword het nie [George 15-368]. Karin [18-134] noem dit ʼn
suksesvolle mislukking as gevolg van die onbevoegde persone wat aangestel
word. Hierdie standpunt word ondersteun deur Kadalie (aangehaal in Fisher 2007:107):
“When we appoint blacks, we set them up for failure. We do not train them...”.
Die ander groot bekommernis van die mede-navorsers is dat slegs sommige swart
mense bevoordeel word deur regstellende aksie en dat dit dikwels misbruik word om
sommige enkelinge te bevoordeel. Uit swart geledere blyk daar ʼn koor van
protesstemme te wees, juis teen hiérdie aspek van regstellende aksie. Een van hierdie
stemme is Phatekile Holomisa, die president van Contralesa 36 wat die volgende sê:
When you talk about black empowerment, this refers to a few
individuals who have benefited and become like whites. They don’t
change that environment to ensure that as many of our people as
possible can share from the wealth that they have (aangehaal in Fisher
2007:108).
In sy boek Fault lines skryf die bekroonde joernalis en outeur van sewe boeke David
Goodman (1999:350) dat niks wesenlik verander het nie. Daar is wel ʼn groter swart
elite, maar niks het verander aan armoede nie. “The most dramatic and visible
economic changes in South Africa have been confined to the top strata of society. A
black elite is taking root under the guise of ‘black economic empowerment.’” Dan gaan
36 Contralesa = Congress of Traditional Leaders of South Africa.