LEWE NA APARTHEID: LIDMATE SE NARRATIEWE VANUIT 'N ...

Hoofstuk 1: Apartheid onder die loep geneem
p16
byvoorbeeld toon die Australiese sensus van 2011 dat daar reeds byna 146 000 Suid-
Afrikaners in Australië woon, ongeveer 0,7% van die bevolking (Van der Westhuizen
2012). Die meerderheid wit Afrikaners kan egter nie, of wil nie die land verlaat nie.
Hulle sal hierdie land moet láát werk, wat dit ook al vra. Alan Paton (1979:vii) rig jare
gelede reeds ʼn waarskuwing in hierdie verband: “the hard fact must be faced that the
cause of black liberation and the cause of Afrikaner survival are often incompatible”. As
ons hierdie land wil laat werk sal ons dit wat oënskynlik “incompatible” is, moet
versoen. Die voormalige president, Nelson Mandela (Mandela 1995:188), het destyds
reeds die hoop uitgespreek dat deur gesprek en onderhandeling die wit Afrikaner en
die swart mense van hierdie land mekaar sal vind.
5. Probleem-samehang
Almal wat na 1948 in Suid-Afrika gebore is, het niks anders geken as die beleid van
apartheid nie. Toe hulle gebore is, was apartheid alreeds daar. Tydens een van die
groepsgesprekke vertel ek van my eie ontmoeting met die verhaal van apartheid:
Ek onthou kleintyd het ons altyd na my ouma toe
gestap. Sy het aan die anderkant van die treinspoor
gewoon... Soos jy oor die brug gestap het, het jy
afgekyk na Ghandi se winkel, en langs hom was 'n
groot motorhuis se muur, en op die muur het daar net
sulke groot rooi letters gestaan ‘BAN APARTHEID’.
Dit was seker hier iewers in die middel-60’s, daar
rond, en dit is die eerste wat ek van apartheid
gehoor het [Albert 1-692].
Ek onthou dat ek in my grootwordjare gedroom het daaroor dat ons as wittes eendag
sou wakker word en dan is alle wit mense swart en alle swart mense wit. Al het ek dit
dalk nie 'n naam gegee nie, was die besef van 'n ongelykheid en 'n onregverdigheid
altyd teenwoordig. En tog was daar by wit mense klaarblyklik geen dringende behoefte
om hulle aandeel of skuld aan apartheid te bely nie.
Ek onthou ook die konflik in die gemeente oor die skuldbelydenis van professor Willie
Jonker by die kerkeberaad in Rustenburg in 1991. Onder leiding van 'n voormalige
kollega het die kerkraad met 'n meerderheid van stemme die volgende besluit geneem: