LEWE NA APARTHEID: LIDMATE SE NARRATIEWE VANUIT 'N ...

Hoofstuk 3: Die verhaal oor apartheid – verlede tyd
p124
blaf, toe kry hulle nou die swartman wat daar onder
bly met sy primus en sy slaapgoed en alles. Toe sê
die een vrou: 'n mens moet sommer een van hierdie
groot vragmotors met grond kry en hom begrawe daar
onder. Ek was verskriklik geskok daaroor. 'n
Vooraanstaande vrou wat by die bestuur van ʼn groot
vroue-organisasie betrokke is, het gesê sy wens sy
kan ʼn geweer vat en al die straatkinders doodskiet
[Elsa 4-016].
Die indruk wat hierdie tipe opmerkings laat, is dat swart mense nie veel werd is nie; dat
ʼn swart lewe nie vreeslik belangrik is nie. Die volgende voorval gee op ʼn vreemde
manier uitdrukking daarvan.
Op 25 Augustus 1993 is Amy Biehl, ʼn Amerikaanse Fulbright student
wat in Suid-Afrika teen apartheid gewerk het, aangerand en
doodgesteek in ʼn swart woonbuurt naby Kaapstad. In 1998 het die vier
jong mans wat skuldig bevind is aan haar moord, amnestie ontvang van
die WVK nadat hulle vyf jaar van hulle vonnis uitgedien het (Biehl &
Nofemela 2007).
Na Amy se dood skryf Sindiwe Magona (1998:87) ʼn boek “Mother to
mother” waarin sy weeklag: “(she) pays the price for the sins of the
fathers and the mothers who did not do their part to see that my son had
a life that was worth living.”
Die effek van jare se apartheidsdenke op die psige van die swart mense was sodanig
dat Amy se moordenaars klaarblyklik nie twee keer gedink het oor wat hulle doen nie.
Hulle eie lewens was oënskynlik so min werd dat hulle dit maklik op die spel plaas; dit
was blykbaar in elk geval nie “worth living” nie.
Die verskriklike ironie is dat wit mense wat hierdie soort ding doen, blykbaar nie in staat
is om te sien dat dit verkeerd is nie. Hulle dink nie twee keer daaraan nie. In hulle eie
gemoed doen hulle niks verkeerd nie. Wit Afrikaners het onsensitief geword vir die
effek wat hulle gedrag op swart mense het. Hulle het hulleself oortuig hulle het swart
mense reg behandel. Die ideologie van wit meerderwaardigheid het hulle hele lewe