LEWE NA APARTHEID: LIDMATE SE NARRATIEWE VANUIT 'N ...

Hoofstuk 3: Die verhaal oor apartheid – verlede tyd
p132
het van swartmense. Ek was half bang vir hulle,
totdat ek groter geword het en agtergekom het dis
nie rêrig so nie [Elsa 2-349].
Die effek van hierdie wêreldbeskouing op swart mense sal ons moeilik kan begryp.
Soms het daar in die bespreking iets hieroor na vore gekom.
Ek dink apartheid het die swartmense heeltemal ver-
"ontmens" – ek weet nie of daar so ʼn woord bestaan
nie. Ek persoonlik dink die swartmense in ons land
sit met ʼn geweldige minderwaardigheidsgevoel. Ons
het hulle so afgekraak en so sleg behandel dat hulle
oor hulleself niks gedink het nie [Elsa 3-145]. Ek dink
nie ons het besef hierdie mense het ook emosies nie,
hulle het ook gevoel, hulle ervaar ook dinge [Isak
3-162].
Die werk van Adam Small word tydens een van die gesprekke aangehaal om hierdie
punt te onderstreep:
‘My blanke broer, kan jy jouself indink in die plek
van ʼn bruin of ʼn swart man wat deur die volgende
ervaring geraak is. Hy en sy vrou wat ses maande
swanger is, het die sonnige middag by die see
deurgebring en ondanks alles was dit aangenaam…
ondanks alles, want die bewussyn van deurleefde
vernederings bly immer lewe, ook in weerwil van, of
miskien juis omrede, al die mooi dinge van die
sintuie, soos ook die ope blou rus van die see…’
[Albert 3-275].
In terme van die apartheid-wêreldbeeld, lê ʼn swart persoon se waarde daarin opgesluit
dat hy of sy arbeid kan verskaf: Is ons nie maar só gemaklik in daai
comfort zone gewees, want jy het goedkoop arbeid in die huis, in
die myne, jy het alles wat jy wil hê. Die wêreld is vir ons
gemaak [Albert 3-584].