LEWE NA APARTHEID: LIDMATE SE NARRATIEWE VANUIT 'N ...

Bylaag 3: Gesprek 3 (27 Augustus 1998)
p435
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
goed? Hierso byvoorbeeld skryf hy die storie van die ses maande swanger vrou op die
bus. Ek weet nie of dit is waarna jy wil verwys nie.
Hanlie: Nie net dit nie. Ek wou eintlik gesê het dat baie van die goed, terwyl ons nou
praat, dat dit pas by waaroor ons praat, en dit wat ons nou net van gepraat het, van die
twee groepe, ek weet nie wie van julle het Judas Bok van Dalene Matthee al gelees
nie. Nou heel agter aan hom is 'n stukkie uit hom uit wat absoluut dit wat ek nou gesê
het demonstreer. Dit gaan oor ou Bet wat op die plaas gewerk het nog al die jare en
haar seun wat grootgeword het daar, en wat nou gestudeer het en nou terugkom plaas
toe en ook vir Bet vertel dat hy met 'n witvrou gaan trou. Sy reaksie en haar reaksie en
hulle twee se saampraat; ek wil so ver gaan om te sê dat dit vir ons heelwat sou
beteken om dit te lees hier vanaand.
Mike: Die vraag is hoe het ons dit hanteer, daai tipe van ding. Ek dink nie dit was ooit
blootgestel aan die deurslag mense nie. Ek kan onthou toe ek grootgeword het in daai
jare, die 50, 60er jare, was sulke leesstof nie vrylik bekombaar nie, jou ouers sou dit
nie vir jou gegee het om te lees nie. Ons was nie blootgestel daaraan nie.
Albert: Ek sal dit aanvaar Mike, maar hierdie ding van Adam Small, ek wil net 'n stukkie
lees “My blanke broer, kan jy jouself indink in die plek van 'n bruin of 'n swart man wat
deur die volgende ervaring geraak is. Hy en sy vrou wat ses maande swanger is, het
die sonnige middag by die see deurgebring en ondanks alles was dit aangenaam…
ondanks alles, want die bewussyn van deurleefde vernederings bly immer lewe, ook in
weerwil van, of miskien juis omrede, al die mooi dinge van die sintuie, soos ook die ope
blou rus van die see…” En so meer.
En dan vertel hy nou hulle op die bus klim, hulle stap na die agterste deel van die bus
waar hulle mag sit. Dit is reeds oorvol, behalwe vir 'n paar staanplekke. Dit is agter die
gestreepte X, voor die X is daar 'n plekke gereserveer vir blankes daar mag hy of sy
vrou wat ses maande swanger is, nie sit nie. Ons het hierdie goed nie gelees nie, later
van tyd het ons dit dalk wel gelees. Maar ons het hierdie goeters gesien, hierdie goed
het ons aan deelgeneem. Ons het ook op hierdie busse gery, blankes het hier gesit,
swartes het daar gesit.
Elsa: Ons was so gewoond aan dit dat 'n mens dalk maar jou skouers geskud het, dis
hoe dit gedoen word. Ek weet nie of ons regtig op daai stadium besef het dat dit so
verkeerd is nie.