LEWE NA APARTHEID: LIDMATE SE NARRATIEWE VANUIT 'N ...

Bylaag 5: Gesprek 5 (6 Oktober 1998)
p482
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
Moet ek teenoor God bely ek het skuld? Teen wie? Waar moet ek gaan staan om te
bely? Teenoor wie moet ek dit nog erken en bely om my deel skoon te kry? Moes ons
almal gaan toustaan by die WVK? Vir my is dit, ek moet aanvaar ek was deel daarvan,
ek het 'n deel gehad daaraan. Al was dan nou net omdat ek aanhou stem het vir die
Nasionale Party. Maar vandat daai oorgang gekom het, lewe jy mos vorentoe. Ek weet
nie, hoe gaan ons van die skuld ontslae raak, op watter manier gaan jy kan sê maar
nou is dit verby? As gelowige gaan jy en jy bely jou skuld voor God en jy word
vergewe. Maar in hierdie geval nou – is dit 'n eenmalige ding? Hoe gaan ek dit nou
doen? Moet ek eers gaan selfondersoek doen en sê ek dink ek val nou in daai
kategorie nou gaan ek op 'n oggend in die kerk of by 'n vergadering opstaan en bely ek
was skuldig, en nou is dit verby? Ek weet nie. Vir my is dit 'n geval van besef ek het op
een of ander manier bewustelik of onbewustelik daaraan skuld gehad, maar van ons
hierdie oorgang gehad het, leef ek vorentoe. Ek werk elke dag tussen anderskleuriges
en ek behandel hulle niks anders as wat ek ander mense van my eie kleur sou
behandel nie.
Albert: Kan ek net vra: Hoe is dit anders as die ou wat net sê nou is dit verby, kon ons
vergeet dit, kom ons praat net nie meer daaroor nie. Hoe verskil dit dan?
Naomi: Ek wil graag antwoord daarop. Ek dink dit het met elkeen se gesindheid te
doen. As jy voel dat jy op pad vorentoe is, maar jou gesindheid bly nog wat dit in die
apartheidsjare was, dan is jy mos nie op pad vorentoe nie. Dan hou jy nog steeds van
aan die verlede, maar jy sê jy gaan vorentoe. Jou gesindheid het nog niks verander
nie. Persoonlik voel ek ek was ook skuldig. As ek myself moet beoordeel volgens
Jaspers, val ek onder die morele skuld. Omdat my ouers so was, was ek so. Dit maak
my nie skoon van enigiets nie en ek voel net omdat ons in 'n situasie gekom het waar
jy ... Die eerste keer dat ek kon getem het, was in die referendum. En daar dink ek het
ek die regte stem uitgebring, want dit het die pad vorentoe gebring. So dit het baie te
doen met 'n mens se gesindheid. En daai gesindheid kan jy net kry as jy jouself
vergewe het deur God se vergifnis.
Hanlie: Kan ek iets byvoeg? Ek stem saam met wat sy gesê het en ek voel ook die
meeste van ons onder daai morele skuld indeel. Ek voel skuldig oor die dinge wat ek
nie gedoen het nie en dat ek baie gou na my huwelik betrokke geraak het by werk, huis
en kinders, dat dit my hele ewe so gevul het dat ek niks daadwerkliks daaromtrent
gedoen het nie, al het ek ongelukkig gevoel daaroor, of al het ek selfs met iemand
daaroor gepraat. Maar dit is my skuld: Die niks wat ek gedoen het nie. Ons het nou die