LEWE NA APARTHEID: LIDMATE SE NARRATIEWE VANUIT 'N ...

Bylaag 5: Gesprek 5 (6 Oktober 1998)
p489
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
Albert: Ek wil net gou 'n brief lees. Antjie Krog skryf van 'n brief wat Tutu gelees het, 'n
brief in Afrikaans: "Dan huil ek vir dit wat gebeur het, al kan ek niks daaraan verander
nie. Dan soek ek in my binneste om te verstaan hoe is dit moontlik dat daar niemand
eenvoudig geweet het nie. Hoe is dit moontlik dat so min iets daaraan gedoen het, dat
ek ook maar baie keer net toegekyk het. Dan wonder ek hoe is dit moontlik om met
daardie skuld en skande in die binnekant te lewe. Ek weet nie wat om te sê nie, ek
weet nie wat om te doen nie, ek vra u hiermee om verskoning. Ek is jammer vir al die
pyn en die hartseer, ek sê dit nie maklik nie, ek sê dit met 'n hart wat stukkend is, met
trane in my oë". Dis 'n blanke iewers wat dit verwoord, wat baie van ons ook dalk sê.
Ek wou net nou al die opmerking maak: Dit wat dalk 'n probleem is by baie mense om
op die punt te kom dat hulle suksesvol vorentoe kan aangaan, is dat hulle maar nog
steeds nie 'n oog het vir die diepte van die seer, van hoe mense werklik seergekry het
in die ou bedeling nie. En dan maklik hulleself regverdig – en dit is hoekom ek
aanmekaar die vraag vra – deur te sê ek praat nie meer van 'n kaffer of 'n meid nie.
Asof dit dan genoegsaam sou wees om te herstel dit wat verkeerd gegaan het. Dit
plaas onmiddellik Elsa se vraag op die tafel: wat van die grondeise, wat van
regstellende aksie, ander goed soos die kwota stelsel; die nuwe arbeidswetgewing wat
sê as 'n maatskappy groter as 'n sekere aantal is, dan moet hy die
bevolkingsamestelling weerspieël, met ander woorde 80%, 90% swart en die res blank.
Wat maak ons daarvan? Wat maak ons met 'n kwotastelsel by die Universiteit, as ons
kinders aansoek doen by die Universiteit, dan sê hulle jou punte van 80% is goed,
maar ons kan net vyf blankes vat, daar is 'n klompie swartes wat se punt net 70% is, hy
kry toelating en jy nie.
Isak: Dit kan die vergeldingsgevoel – en ek sê dit nie negatief nie – regstel, aanspreek
in 'n mate, Maar jy kan nie op grond daarvan vorentoe 'n samelewing bou nie, jy kan
regstellende aksie hê en baie mense wat nie voorheen werk gehad het nie, het nou
werk. En baie blankes wat voorheen net kon instap en maklik werk kry, kry dit nie meer
so maklik nie – dit is reg, ons kan dit doen. Maar ons kan nie 'n samelewing vorentoe
bou wat vir swart, blank en Indiër in hierdie land welvaart gaan skep, waar ons almal
materieel goed kan lewe nie. Want welvaart is nie iets wat jy kan uitdeel nie. Al is daai
stukkie huis so groot, is dit welvaart, dit is nie iets wat vir jou uitgedeel word nie, dit is
iets wat jy moet verwerf. As Frans sy welvaart kon verwerf met 'n drie verdieping huis
wat tien keer groter is as myne wat ek kon verwerf op my meriete, dan het ons 'n
samelewing geskep. Maar as daar welvaart geskep word, 'n gemeenskap geskep
word, om nou reg te stel wat verkeerd is, deur hand-outs, deur uitdeel, op daai manier
word mense aangestel, kry mense grond, by all means. Een van die hartseerste dinge