LEWE NA APARTHEID: LIDMATE SE NARRATIEWE VANUIT 'N ...

Bylaag 4: Gesprek 4 (10 September 1998)
p470
585
586
587
588
589
590
591
592
593
594
595
596
597
598
599
600
601
602
603
604
605
606
607
608
609
610
611
612
613
614
615
616
617
618
619
620
621
Albert: Dit is van die mites waarmee ons grootgeword het, ons het altyd iets gehad om
teen te wees. Ons kan dit baie goed doen. Ons is téén kommunisme, téén die swart
gevaar, téén misdaad. As ons iets het om téén te wees, dan is ons amper gelukkiger.
Danie: Is dit nie deel van 'n mens se oorlewing nie?
Albert: Maar in die proses is mens totaal en al misbruik, ons het hierdie, kommunisme
is vir ons geteken as hierdie bedreiging, in die proses is die legitieme besware van
swartmense wat gewoonlik met kommunisme geassosieer was, wat hulle teen die
stelsel gehad het, is van die tafel afgevee. Dit is nie raakgesien nie. Dit is alles
ingekleur onder die noemer "kommunisme". As ouens beswaar maak teen die
gedwonge verskuiwing van mense byvoorbeeld, dan het ons die etiket daaraan gesit:
dit is kommunisties geïnspireerd, of dit is kommuniste wat dit doen. En daarmee is dit
afgehandel, nou hoef jy nie verder te dink daaroor nie, daar is klaar vir jou gedink.
Einde van die storie.
Danie: Ons moet net 'n feit beklemtoon, dat kommunisme, sosialisme, kapitalisme, al
hierdie -ismes is finansiële instellings, in die eerste plek. Dit moet ons besef. Dit was vir
my 'n openbaring gewees. En nie in die eerste plek 'n politieke of godsdienstige
instelling nie.
Albert: Hoekom het die swartes aanklank gevind by kommunisme? Juis omdat hulle
aan die agterspeen gesuig het, ekonomies gesproke.
Elsa: Ek weet nie veel van kommunisme nie, maar ek wonder of hierdie kommunisme
nie vir die swartmense 'n rytuig was, 'n sisteem om hulle te help met hulle vryheidstryd.
Dat dit nie vir hulle regtig oor die kommunisme gegaan het nie, hulle het iemand
gesoek om hulle te help, finansieel en op watter manier ook al.
Johan: Ek sê juis die teenoorgestelde, die kommuniste het apartheid gebruik om 'n
atmosfeer in hierdie land te skep. Ek meen, wat was hulle beleid gewees? Dit was
ekspansionisme, hulle wou hierdie land vat vir sy grondstowwe. Dit is presies waarop
dit neerkom. Ekonomies van aard ja, maar … Hulle het die stelsel wat hier was, 'n baie
nuttige rytuig gevind om te gebruik. Ek kan nie glo, na al my jare in die weermag, om te
hoor dat kommunisme aanvaarbaar is vir Suid-Afrika nie.
Danie: Julle het albei vir my 'n goeie standpunt wat dit betref.