LEWE NA APARTHEID: LIDMATE SE NARRATIEWE VANUIT 'N ...

Hoofstuk 2: Die oorsprong van die apartheidsverhaal
p70
sleg is [Elsa 1-394]. Sy het op ’n stadium vir haar ma daarna gevra sonder om ’n
bevredigende antwoord te kry: hulle het op daardie stadium gesê die
swartes is slegter. En ek het met daardie idee grootgeword
[Elsa 1-428].
Dit was ook hierdie siening wat Verwoerd beweeg het om in 1954 te verklaar dat dit
absurd is om wiskunde aan swart kinders te leer en dat daar geen plek vir ʼn swart
mens bo ʼn bepaalde vlak van arbeid nie (Giliomee 1998:16). Hierdie verklaring was die
inleiding tot "een van die geskiedenis se gemeenste intellektuele onderdrukkings van
ander mense” (Swanepoel 1997:89).
Die groot ideaal was ʼn Suid-Afrika sonder enige swart burgers (Giliomee 1998:12). “In
the 1948 election, and for years thereafter, apartheid involved a crude exploitation of
racial prejudice and white fear of black majority rule” (Serfontein 1982:7). Tydens een
van die gesprekke sluit Johan hierby aan as hy sê:
Die hele rede waarom apartheid op die wetboeke gekom
het, was bedreiging: die witman het bedreig gevoel
dat hy nie meer geleenthede in hierdie stuk
grondgebied gaan hê nie. Dit het 'n lang aanloop
gehad, maar ons was bedreig en daarom het hulle gesê
liewers ons op ons eie [Johan 4-286].
Hierdie vrees vir swart mense, saam met die geleentheid om te regeer, was ʼn groot
faktor in die vorming van die beleid van apartheid deur die wit Afrikaners. Nou was dit
moontlik om wetlik ʼn beleid daar te stel wat die wit Afrikaner kon beskerm. Swart
mense is gesien as goedkoop arbeid [Albert 4-489] en as ʼn arbeidsinstrument
[Albert 3-181] en hulle is ontmoedig om te hoog te mik in die lewe.
Selfs in die NG Kerk is soortgelyke klanke gehoor. Terwyl Blignaut (1929:14) sê die
“Naturel is die Inboorling van die land en die teenwoordige geslag van blanke
Afrikaners is eweëens (sic) hier gebore” sê die voorsitter van die Manne Sending Bond,
J.P. van der Spuy (1929:8) “die naturelle, die heidene, is hier in ons land...”. Suid-Afrika
is duidelik beskou as behorende aan die wit mense. Volgens Johan het Albert Lethuli
destyds vir dr. D.F. Malan versoek om die land op te deel, maar sy antwoord was:
hierdie land is die blankes s’n [Johan 4-517]. Die vrees was altyd
daar dat ons Westerse beskawing in SA oorspoel sou word deur