LEWE NA APARTHEID: LIDMATE SE NARRATIEWE VANUIT 'N ...

Bylaag 2: Gesprek 2 (13 Augustus 1998)
p410
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
rol het dit in jou lewe gespeel?, hoe het ons oor apartheid gedink?, wat was die
dominante diskoerse of dominante stemme in die apartheidstyd?, wat het die stemme
gesê, en daarmee saam wat is nie gesê nie, en dan miskien in terme van beelde
waarmee ons apartheid sou wou beskryf. Dit is maar min of meer wat ek in gedagte
het, maar ek sê weer: Die bedoeling is nie dat dit 'n vraag en antwoord styl moet wees
nie, ons moet mekaar in gesprek gaan.
Miskien kan ek net ter inligting sê, vir die beplanning vorentoe het ek gedink dat ons by
die derde sessie meer gaan fokus op die swart siening van apartheid, hoe het hulle dit
gesien, wat was die effek daarvan op die swartmense gewees. Die vierde sessie gaan
ons praat oor die kerk en die rol van godsdiens spesifiek, die vyfde sessie gaan ons
aan daarmee en gaan ons praat spesifiek oor skuld, was apartheid inherent boos
gewees, of was dit 'n goeie ding wat skeef geloop het, 'n fout, die rol van die WVK. By
die sesde sessie gaan ons aan met skuld en dan ook die lyn probeer deurtrek om dit
persoonlik te maak. Die sewende ene gaan dan nou wees ons reaksie op skuld, hoe
gaan ons dit vorentoe hanteer. Dan kom iets soos regstellende aksie in, en ons laaste
byeenkoms op 5 November gaan ons praat oor die pad vorentoe. Iewers langs die pad,
moet ons Nazi-Duitsland inbring. Persoonlik sien ek heelwat parallelle tussen ons
situasie en dit wat tydens die tweede wêreldoorlog in Duitsland gebeur het. Ek sou
graag 'n paar gedagtes daaroor wou deel. Goed, wie wil nou die bal aan die rol sit?
Elsa: Ek wil graag 'n opmerking maak oor verlede week, dis net 'n stelling wat ek wil
maak. As ek nou so geluister het na ons almal, en wat ons gevoel is oor apartheid en
vir ons almal nog altyd was, is dit vir my bitter snaaks dat daar ooit apartheid in ons
land was.
Hanlie: Ek wil daarop reageer. Wat vir my nou weer getref het toe ek deurgelees het,
was dit vir my opvallend hoeveel mense gesê het "ek is nie rassisties grootgemaak nie"
of "ek is nie 'n rassis nie", maar direk daarna in die volgende sinnetjie sê ons dan iets
wat absoluut rassisties klink. Ek wou graag vanaand gesê het, moet ons nie miskien as
terugblik op verlede week, net eers vir onsself almal hier duidelikheid kry oor wat
bedoel ons as ons praat van rassisme nie. Miskien sien ons dit almal dieselfde nie.
Albert: Ek dink dit is 'n baie geldige punt wat jy maak, ek het dit ook opgetel, dit was
ook my vraag. Die spottery: daar was niemand wat nog ooit vir die Nasionale Party
gestem het nie, dis die gangbare ding. Toe ek hierdie transkripsie deurlees, toe dink ek
ook – as dit waar is, hoe het dit gebeur dat daar 'n beleid was wat ons as apartheid