LEWE NA APARTHEID: LIDMATE SE NARRATIEWE VANUIT 'N ...

Bylaag 2: Gesprek 2 (13 Augustus 1998)
p418
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
nou maar xxx, want ek wil nou nie die man se van hier noem nie. Hy is dan nou Piet
xxx. En toe het die man vir hom gesê ek gaan vir tien minute weg en as ek terugkom
en jou van is nog xxx, dan kry jy nie werk by my nie. Dit hele idee is maar, jy kan nie
my van hê nie, ons kan nie onder dieselfde van bekendstaan nie.
Daarom wil ek net sê, ek het tog van kleins af het ek geweet wat aan die gebeur is, is
verkeerd was. Ek kan nie vandag as verskoning gebruik "dit is op my afgedwing", of
"dit is deur die regering op my afgedwing" en ek was nie bewus daarvan nie.
Frans: Vertel ons iets van die geweld wat by politieke vergaderings plaasgevind het.
Die gooi van stoele, tamaties…
Elsa: Wat Hanlie nou vertel het, sulke goed ontstel my verskriklik, in my wese is ek 'n
humanis, en ek kan nie hierdie wrede goed… kan ek nie hanteer nie. Ek het nie saam
met swartmense grootgeword nie, die kennis wat ek van swartmense gehad het was
die enkele kere wat my ma – sy het gewoonlik haar huiswerk self gedoen – ʼn bediende
gehad het. Dit is die kontak wat ek met swart mense gehad het. Ek het nooit aan hulle
gedink as iets anders as 'n werker nie, dit het gister skielik by my opgekom, ek het iets
op die TV gesien van 'n swart man en vrou wat liefdevol teenoor mekaar optree. Ek het
nooit gedink aan swartmense as “mense” wat opgroei, trou, liefde maak, kinders het en
weet wat lewe soos ons nie. Ek het hulle gesien as daai swart persoon wat daar by jou
kom werk. En wat ek verder van die swartes geweet het was wat ek in die geskiedenis
geleer het. Ons het geleer die boere was hierdie heilige mense wat nooit iets verkeerd
gedoen het nie, en die swartes was hierdie barbare wat babatjies se koppies teen die
wawiele stukkend geslaan het. Dis die persepsie wat ek gehad het van swartmense.
Ek was half bang vir hulle, totdat ek groter geword het en agtergekom het dis nie rêrig
so nie.
Albert: Die hele gedagte van die trekarbeid-stelsel het dan ook bygedra dat ons selde
swartes gesien het in terme van gesinne, jy het 'n klomp swart mans gesien wat in 'n
hostel bly, hierso op die myn byvoorbeeld, hulle het waarskynlik iewers vroue maar ons
dink nie daaroor nie.
Naomi: Ek wil graag by Hanlie aansluit. Ek het 'n aanknopingspunt daarso. Ek het ook
as 'n Sap grootgeword, ek was nog in die Laerskool toe het Sir de Villiers Graaff
Prieska toe gekom, waar ek grootgeword het, en dit was 'n verskriklike optog gewees,
want die groot slagspreker kom Prieska toe! En toe is die Nasionale Party, dis daai tyd