LEWE NA APARTHEID: LIDMATE SE NARRATIEWE VANUIT 'N ...

Bylaag 3: Gesprek 3 (27 Augustus 1998)
p430
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
vrae vra. So ek dink daar is ook weer twee groepe daar wat heeltemal anders gevoel
het oor apartheid. Ek dink die jonger geslag is die wat uiteindelik die ding nou verder
gevat het en gesê het tot hier toe en nie verder nie.
Hanlie: Ek dink jy is absoluut korrek. Een van my kollegas het vir my gesê dat
ongeletterdheid het 'n geweldige groot rol gespeel in die houding van die mense, en
natuurlik toe die media ook nog bygekom het. En dit was die enkelinge wat wel
geletterd was, as ons nou ver genoeg teruggaan, dat dit die dominees kon gewees het,
skoolhoofde, of die paar, soos wat hulle een vir een uitgeskiet het, wat wel kennis
gedra het van wat alles gebeur het, wat toe begin het om stadigaan tot die ander
mense deur te dring.
Isak: My ervaring is dat in die groepe waar ek werk, sal dit vir my baie moeilik wees, is
dit vir my baie moeilik, ek het dit nog nie eers probeer nie, om vir 'n persoon te sê "hoe
het jy oor apartheid gevoel. Die ou sit op my raad en het 'n redelik hoë profiel in die
swart gemeenskap. Ek kry soms die gevoel dat ons op 'n gelyke vlak is, totdat jy begin
idees gebruik, die oomblik as jy in 'n gesprek daardie tipe meerderwaardige houding
begin inneem gebruik, veral dan mense rondom jou wat nie so sensitief is nie, dan kom
die emosies net so uit. Maar in 'n normale gesprek… Ons was nou vir twee dae by 'n
seminaar in Durban waar die voorsitter van my raad saam was – wat 'n redelike hoë
politieke profiel het, ek meen in 1991 was hy 'n absolute riller. Daar was net twee swart
persone, dit was hy en dan 'n swart vrou uit die Durban omgewing. Die aanbieder is 'n
erg Afrikaanse ou en ons ander is almal blankes. Dit het gegaan uit Labour relations en
die ouens is baie uitgesproke. As hulle van die punt af gaan, dan val hulle die ANC
aan, dan val hulle die regering aan, dan val hulle COSATU aan. En hierdie persoon is
'n groot unie-man gewees, 'n groot ANC man gewees. Toe ons terug ry gistermiddag
vra ek vir hom "hoe het jy dít ervaar?" Toe sê hy hy het nou geleer, as hy tot die debat
toegetree het en sy opinie gelig dan het die ander mense onttrek en dan het die hele
seminaar platgeval, omdat hy baie vurig sou wees. So dit lyk vir my, dit wat ek kan
waarneem, hulle verkies om nie dit op so 'n vlak te hou waar ek nie my emosies met
julle moet deel nie.
Albert: Hulle praat nie maklik daaroor nie.
Isak: Hulle sal nie maklik daaroor praat nie. Hulle sal eerder probeer sê "ek is 'n mens
en jy is 'n mens", ek is nou nie meer wit en swart nie.