4. Uluslararası Beyaz Et Kongresi

DK 06 Kuluçka Sırasında Yumurtaların Çevirilme İşleminin Çıkış Gücüne
Etkileri
Okan Elibol 1 , Serdar Özlü 1 , Orhan Erkan 2 , John Brake 3 , Mesut Türkoğlu 1
1
Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü, Dışkapı, Ankara, 2 Erpiliç Entegre
Tavukçuluk Üretim Pazarlama ve Tic. Ltd. Şti., Bolu, Türkiye, 3 Kanatlı Bilimleri Bölümü,
Kuzey Karolina Devlet Üniversitesi, USA
Özet
Kuluçka sırasında çıkış gücü üzerine etkili olan önemli çevre koşullarından birisi de yumurtaların
çevrilmesidir. Çevirme işleminde süre, sıklık ve açı başlıca konuları oluşturmaktadır. Günümüzde
standart olarak küt uç yukarı gelecek şekilde tepsilere dizilen yumurtalar, gelişim makinalarında
(0-18.5 gün) otomatik olarak saatte bir kez düşey eksenden 45° açı ile öne ve arkaya olmak
üzere 90° çevrilmektedirler. Çevirme işleminde kritik dönem kuluçkanın ilk haftasıdır. İlk
hafta içinde de en kritik dönem ise kuluçkanın ilk iki günü olarak öne çıkmaktadır. Kuluçkanın
14.gününden sonra çevirme işleminin durdurulması çıkış gücü üzerine olumsuz bir etkiye neden
olmamaktadır. Kuluçkanın ilk günlerinde herhangi bir nedenle çevrilemeyen yumurtalarda
çevirme sıklığının artırılması (24 kez/gün yerine 96 kez/gün) pozisyon hatasından kaynaklı
embriyo ölümünün azalmasını ve dolayısıyla çıkış gücünün artmasını sağlamaktadır. Kuluçka
makinalarında açı değerinin düşük olması (35°) durumunda pozisyon hatası artmakta ve çıkış
gücü düşmektedir. Çevirme açısının düşük olduğu durumlarda çevirme sıklığının artırılması
çıkış gücünü olumu yönde etkilemektedir. Kuluçka süresince yumurtaların 40-45° açıyla saatte
bir defa çevrilmesi yerine bir turunu bir saatte tamamlayan ve hiç beklemeden diğer tarafa
yönelen sürekli çevrilmenin erken dönem embriyo ölümünü önemli seviyede düşürdüğü ancak
uygulamanın çıkış gücü üzerine önemli bir katkı sağlamadığı belirlenmiştir.
Giriş
Kuluçka sırasında çıkış gücü üzerine etkili olan sıcaklık, nem ve havalandırma gibi önemli çevre
koşullarından birisi de yumurtaların çevrilmesidir. Yapay kuluçka işlemini ilk yapanlardan olan
eski Mısırlılar, gurk tavukların yakından izlenmesi sonucu başarılı bir çıkış için yumurtaların
çevrilmesinin gerekli olduğunu belirlemişler ancak çevirme işleminin neden gerekli olduğu
hakkında net bir fikre sahip olamamışlardır. Uzun yıllar çevirme işleminin; doğal ortamda
yumurtalar arasındaki sıcaklık farklılığının ortadan kaldırılması amacıyla yapıldığı belirtilmiştir.
Ancak günümüzde kullanılan makinalarda makina içinde önemli sıcaklık farklılığı olmamasına
rağmen çevirme işleminin yapılıyor olması, işlemin farklı nedenlerle de gerekli olduğunu
göstermektedir. Çevirme işlemi, embriyonik zarların gelişimi, albüminin embriyo tarafından
tam olarak kullanımını sağlaması ve embriyonun doğru çıkış pozisyonu alması bakımından
önemlidir. Bugün standart olarak küt uç yukarı gelecek şekilde tepsilere dizilen yumurtalar,
gelişim makinalarında (0-18.5 gün) otomatik olarak saatte bir kez düşey eksenden 45° açı ile öne
ve arkaya olmak üzere 90° çevrilmektedirler.
103