4. Uluslararası Beyaz Et Kongresi

P 49 Piliç Eti Üretiminde Sözleşmeli Yetiştiricilik-Broiler Entegrasyonları
İlişkileri Kapsamında Sektörel Yapı
Arzu Gökdai, Tuğba Sarihan Şahin, Yılmaz Aral
Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi, Hayvan Sağlığı Ekonomisi ve İşletmeciliği Anabilim
Dalı, Ankara, Türkiye
Özet
Günümüzde dünya nüfusu 7.4 milyar civarındadır ve bu sayı hızla artmaktadır. Nüfusun temel
ihtiyaçlarından biri yeterli miktarda ve güvenilir gıda tüketmektir. Fakat az gelişmiş ve gelişmekte
olan ülkelerde güvenilir gıda ürünleri temini zor olmakla birlikte fiyatları da yüksektir. Bu
sorunla mücadele etmek amacıyla protein bakımından zengin kırmızı et için alternatif arayışlara
gidilmiş, bunun sonucunda kanatlı eti üretimi ve tüketimi ön plana çıkmıştır. Piliç eti hem
kırmızı ete göre daha düşük fiyatlı olması hem de daha az yağ içermesi sebebiyle tüketicilerin en
fazla tercih ettiği hayvansal ürünler arasındadır. 2015 yılı itibariyle ülkemizdeki toplam kanatlı
eti üretimi yaklaşık 2 milyon ton, kişi başına düşen kanatlı eti tüketimi ise 22,83 kg’dır. Sektör
son dönemde iç pazara sunduğu beyaz et üretimi yanında dış pazara dönük üretim ve ihracat
düzeyini de artırmaktadır. 2015 yılı itibariyle 359.223 bin ton kanatlı eti ihracatı gerçekleşmiştir.
Bununla birlikte piliç eti üretim modelinde çoğunlukla sözleşmeli (fason) üretim sistemi
gerçekleşmektedir. Bu sistemin hem sözleşme yapılan firmalar hem de bağımsız üreticiler
için avantajlı olduğu görülmektedir. Ülkemizdeki kanatlı işletmeleri incelendiğinde özellikle
Marmara ve Karadeniz bölgelerinde yoğunlaşma olduğu bu iki bölgenin yoğunlaşma oranının,
toplam etlik piliç işletmeleri içindeki payının yaklaşık %64 civarında olduğu değerlendirilmiştir.
Çalışma kapsamında piliç eti üretimi ve ihracatına ilişkin veriler incelenerek mevcut durumun
ortaya konması ve üretici-entegrasyon ilişkilerinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır.
Anahtar Sözcükler: Piliç eti, üretim, entegrasyon, sözleşmeli yetiştiricilik.
Giriş
Türkiye nüfusunda yıllara bağlı olarak meydana gelen logaritmik artış, bu nüfusun ihtiyaç
duyduğu hayvansal kaynaklı proteine sahip gıdaların üretiminde istikrarlı bir yapı oluşturulmasını
gerektirmiştir. Kırmızı et ürün fiyatlarında meydana gelen dalgalanma ve yüksek seyir,
tüketicilerin esansiyel aminoasit ihtiyacını ağırlıklı olarak piliç eti başta olmak üzere beyaz etten
karşılaması sonucunu doğurmuştur. Tüketim istatistiklerine bakıldığında kanatlı eti tüketiminin
kırmızı etin yaklaşık iki katı olduğu görülmektedir. Dolayısıyla kırmızı ete sağlıklı ve uygun
fiyatlı bir alternatif ve ikame ürün olan piliç eti ve üretimi, sektörel açıdan önemli bir seviyeye
ulaşmıştır.
Türkiye’de etlik piliç sektörü tüketicilerin yoğun olarak bulunduğu, ulaşım hizmetlerinin ve
iklim koşullarının uygun olduğu ve hammaddelerin teslim alındığı limanlara yakın olan kuzey
batı ve batı bölgelerinde yoğunlaşmış durumdadır. Bu sektör üretim teknolojisi bakımında
AB’ye uyum sürecinde inovatif yaklaşımları benimsemiş, modern tesisleri sayesinde uluslararası
standartlara uygun üretim gerçekleştiren, yığın halinde üretim ve ihracat potansiyeli bulunan,
693