4. Uluslararası Beyaz Et Kongresi

DK 04 Tavuk Etinde Antibiyotik Dirençli Bakteri Kontaminasyonu İnsan
Sağlığı İçin Tehlikeli midir? Nasıl Üstesinden Gelinir
Carmen Espinosa-Gongora
Ulusal Veteriner Enstitüsü, Danimarka Teknik Üniversitesi, Lyngby, Danimarka
Özet
Kanatlı eti genellikle çiftlikten tüketiciye ulaşana kadar canlı hayvan ve harici kaynaklardan
kaynaklı dirençli bakteriler ile kontamine olmaktadır. Tüm genom dizilemesi gibi yüksek
çözünürlükte tiplendirme yöntemi kullanılan son dönem çalışmaları da dahi olmak üzere pek
çok durumda söz konusu dirençli patojenlerin gıda kaynaklı olarak bulaştığı teyit edilmiştir.
Ancak bulaşma konusunda mevcut bir takım ilginç hipotezler hala daha cevapsız kalmaya
devam etmektedir.
Giriş
Antimikrobiyal direnç dünya çapında gerek insan gerekse hayvan sağlığına yönelik bir tehdittir.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) antimikrobiyellerin enfeksiyonlara karşı insanlar dışındaki
kullanım sıklığının ve insanlarda kullanıldığında tedavi edememe özelliğinin altını çizmektedir 1.
Bunun anlamı dirençli patojenlerin hayvanlarda yüksek selektif baskı altında ortaya çıkabileceği
ve et de dahil olmak üzere bir takım temas yollarıyla doğrudan veya dolaylı olarak insanlara
geçebileceğidir 2. Gıda kaynaklı antimikrobiyel direnci kişilerde hastalıklara yol açan zoonotik
dirençli bakteri formunda insanlara geçebileceği gibi aynı zamanda diğer uyumlu bakteriler
tarafından akabinde kazanılan dirençli genler formunda da insanlara geçebilir. Dolayısı ile
kanatlı etinde direncin etkisinin değerlendirilebilmesi ve kontrol stratejilerinin uygulanması
için hedeflerin belirlenebilmesi konusunda üç husus önem arz etmektedir; i) bulaşma yollarının
anlaşılması ii) tiplendirme için uygun yöntemin seçilmesi ve iii) sonuçların doğru ve uygun
şekilde değerlendirilmesi. Elinizdeki sunum bu kavramlar çerçevesinde oluşturulmuş olup
bakterilerin direnç oluşturdukları antibiyotik sınıfını göz önüne alarak ve söz konusu direncin
enfeksiyonların tedavisindeki etkisi değerlendirmek suretiyle hangi önemli dirençli bakterilerin
kanatlı eti ile ilişkili olduğunu ve bunun nedenini tanımlayacaktır.
Kanatlı eti diğer hayvansal gıdalar gibi canlı hayvanlardan kaynaklı bakteriler ile kontamine
olabileceği gibi insanların etle temas etmesi gibi diğer kaynaklardan da çapraz kontaminasyona
uğrayabilir. Patojenik potansiyel ve direnç açısından kanatlı etinden izole olan en önemli
patojenik bakteriler non-typhoidal Salmonella, Campylobacter spp., Escherichia coli (E. coli),
Enterococcus spp. ve Staphylococcus aureus (S. aureus)’dur. Bu türlerin insanlarda invazif
enfeksiyonlar oluşturma açısından son derece büyük bir potansiyelleri olup ayrıca hayvansal
kaynaklı ve hastalıkların tedavisinde kullanılan antibiyotikler açısından kritik öneme sahip
olarak sınıflandırılan WHO Kritik Öneme sahip Antibiyotikler (CIA) listesinde yer alıp
ilaçlara karşı dirençli olarak ifade edilmektedirler 1. Kanatlılar ile ilişkili patojenlerde kritik
öneme sahip antibiyotiklerden beta-lactamlar (aminopenicillins ve 3., 4. ve 5. jenerasyon
cephalosporins dahil), fluoroquinolonlar (örneğin ciprofloxacin) ve polymyxinler (örneğin
77