4. Uluslararası Beyaz Et Kongresi

kullanılmıştır. Her bir deneme grubu her biri 8 civcivden oluşan 6 tekrar grubu olmak üzere
toplam 48 broyler civciv içerecek şekilde düzenlenmiştir. Çalışma 42 gün sürdürülmüştür.
Civcivlere 1-14. günler arasında broyler başlangıç yemi (%23.30 HP, 3070 kcal/kg ME), 14-28.
günler arasında (%22.40 HP, 3160 kcal/kg ME) ve 28-42. günler arasında broyler bitirme yemi
(%19 HP, 3260 kcal/kg ME) verilmiştir. Klinoptilolit (partikül büyüklüğü 0-1 mm - Natmin 9000 –
Gördes Zeolit Madencilik Sanayi ve Ticaret A.Ş) düzeyleri deneme 1 karma yemine %0 (kontrol
grubu), deneme 2 karma yemine %1 ve deneme 3 karma yemine %2 düzeyinde top dressed
olacak şekilde ilave edilmiştir. Denemenin 21. gününde her alt gruptan ikişer piliç tartılarak
kesilmiştir. Her bir gruba ait doku örnekleri, duodenum için; kaslı mide ile pankreasın yerleştiği
kıvrımın (ansa duodeni) sonu arası bölgenin orta kısmından, jejunum için; duodenum bitimi ile
vitellus kesesi kalıntısı olarak bilinen meckel divertikulumu (divertikulum sekum vitelli) arası
bölgenin orta kısmından, ileum için; Meckel divertikulumu ile ileosekal birleşme noktası arası
bölgenin orta kısmından bistüri ve pens yardımıyla 1 cm’lik parçalar halinde alınmıştır. Alınan
doku örnekleri ilk önce bağırsak içeriğini temizlemek için fizyolojik tuzlu sudan geçirildikten
sonra %10’luk formalinde 24 saat süre ile tespit edilmiştir ve sonrasında dereceli alkollerden,
ksilolden geçirilerek parafine bloklanmıştır. Bloklardan alınan 5 mm’lik kesitler Hematoksilen
ve Eozin (H&E) (10) boyası ile boyandı. Hazırlanan preparatlardan her bir bağırsak kesiti için;
villus yüksekliği (VY, villus uç kısmı-villus kript birleşimi arası), genişliği (VG, villus orta kısmı),
kript derinliği (KD, kriptin bazalinden kript ağzına kadar) ve villus yüksekliği: kript derinliği
oranı (VY:KD) değerlendirilmek üzere kameralı ışık mikroskobunda (Olympus BX51-DP71)
Cellsens CS-ST-V1.8 (Standart) yazılımı kullanılarak ölçümler yapılmıştır. Ölçüm işlemlerinde,
her bir civcivden alınan bağırsak bölümlerinde rastgele belirlenen 10’ar adet villus ve kript
dikkate alınmıştır. Sekumda uçucu yağ asitlerinin belirlenmesi için denemenin 42. gününde her
alt gruptan ikişer piliç tartılarak kesilmiştir. Sekum içerikleri alınarak -20 o C’de muhafaza edildi.
İçeriğin asetik asit, propiyonik asit, bütirik asit, valerik asit ve izovalerik asit konsantrasyonları
gaz kromatografi cihazında (Shimadzu GC, Shimadzu Co., Kyoto, Japan) Teknokroma marka
(TR-151035, TRB-FFAP 30mx0.53 mmx0.50 µm) kolon kullanılarak belirlendi.
İstatistik analizler SPSS programı ile One way ANOVA kullanılarak yapılmıştır. Klinoptilolit katkısının
artan düzeylerinin farklı değişkenlere etkileri polynomial contrasts kullanılarak analiz edilmiştir (11).
Bulgular ve Tartışma
Broyler karma yemlerine klinoptilolit ilave edilmesi duodenum, jejenum ve ileum villus
yüksekliğini ve villus yüksekliğinin kript derinliğine oranını artırmıştır, ancak karma yeme
%2 klinoptilolit ilavesi yapıldığında duodenum villus yüksekliğindeki ve villus yüksekliğinin
kript derinliğine oranındaki artış istatistik açıdan önemli (P