4. Uluslararası Beyaz Et Kongresi

Giriş
Uluslararası Çalışma Örgütü ve Dünya Sağlık Örgütü Uzmanlar Komitesi tarafından yapılan
tanıma göre, “İş sağlığı, tüm mesleklerde çalışanların bedensel, ruhsal ve sosyal iyilik durumlarının
en yüksek derecede sürdürme ve geliştirilmesi çalışmaları”dır. İş sağlığı sistemlerinin başarılı
olabilmesi için beş temel ilke; koruma ve korunma, adaptasyon, teşvik ve geliştirme, tedavi
ve rehabilitasyon, birinci basamak sağlık hizmetleridir (1).İş sağlığının amaçları; çalışanların
sağlığı ve çalışma kapasitesinin geliştirilmesi ve sürdürülmesi, çalışma ortamının geliştirilmesi
ve işin sağlık ve güvenlik için elverişli hale getirilmesi ve iş sağlığı ve güvenliğini destekleyen
yönde çalışma organizasyonu ve çalışma kültürünün geliştirilmesidir (2).
Tarım sektörü tüm dünyadaki işgücünün yarısını istihdam etmektedir bunun da 1,3 milyar çalışan
olduğu tahmin edilmektedir. Çoğu ülkede, tarım en tehlikeli sektörlerden biri olarak kabul
edilmektedir (3). Kümes hayvanları işlemesi çalışanları tüm ABD endüstrilerinin en yüksek iş
kazası oranlarından birine sahiptir. Ülke genelinde 2004 yılında 100 tam zamanlı çalışan başına
ölümcül olmayan iş kazası sıklığı 5,5, hastalık sıklığı 2,3’tür (4).
Kümes hayvanlarının işlenmesi biyoloji, kimya, mühendislik, pazarlama ve ekonominin karmaşık
bir kombinasyonudur. Kümes hayvanları işlemesinin ana amacı insan gıdası üretmektir (5).
Kanatlı hayvan etinin birçok ülkede popülaritesi artmıştır ve tüm dünyada tüketilmektedir. Bu
artan tüketimin nedenleri arasında; ürünlerin fiyatının görece düşük olması, kümes hayvanlarının
hızlı büyüme oranı, etin yüksek besin değeri ve birçok yeni ileri işlenmiş ürünlerin kullanıma
sunulmasıdır. Genel olarak, kanatlı sektörü son 50 yılda önemli ölçüde değişmiştir (6). Nüfusun,
satın alma gücünün ve kentleşmenin artması bu büyümenin kuvvetli sürücüsü olmuştur (7).
Tavuk eti, küresel kanatlı eti üretiminin yaklaşık %88’ini oluşturur (8).
Kümes hayvanı işleme sektöründe birçok ciddi sağlık ve güvenlik tehlikeleri vardır. Bu tehlikeler,
yüksek gürültü seviyelerine maruz kalma, tehlikeli ekipman, kaygan zeminler, kas-iskelet
sistemi bozuklukları ve zararlı kimyasalları içerir. Kas iskelet sistemi rahatsızlıkları kümes
hayvanları işleme endüstrisinde çalışanlar arasında yaygın olmaya devam etmektedir ve özellikle
endişe edicidir (9). Kümes hayvanı işleme endüstrisinde 1980 ortalarında işle ilgili kas iskelet
sistemi sorunlarına odaklanılmaya başlanmıştır(10). Tüm bu nedenlerle tavukçuluk sektöründe
çalışanların çalışma ortamlarındaki risk etmenleri, bunlara yönelik önlemler ve çalışanların
sağlık sorunları ile ilgili çalışmalara gereksinim vardır. Bu çalışmada bir beyaz et entegre üretim
tesisinde iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının ve çalışanların sağlık sorunlarının saptanması
amaçlanmaktadır.
Materyal ve Metod
Araştırma tanımlayıcı tipte olup, Bolu’da bulunan beyaz et entegre üretim tesisinde çalışanlar
üzerinde yürütülmüştür. Beyaz et entegre üretim tesisinde 1346 çalışan bulunmaktadır. N=1346;
S= 0,05; p= 0,50; q= 0,50; t(1-α) = 1,96 kabul edilerek, evrendeki birey sayısı bilindiği durumlarda
örneklem büyüklüğü hesabında kullanılan= (N* t(1-α)2*p*q) / [S2*(N-1) + t(1-α)2*p*q]
formülüne göre hedeflenecek çalışma grubu büyüklüğü n=299 olarak saptanmıştır. Tesiste
çalışanların tamamına anket formu dağıtılmış, araştırma kapsamında 625 kişiye ulaşılmıştır.
Araştırmada veri kaynağı olarak araştırmacılar tarafından oluşturulan anket formu, SF-12 Genel
Sağlık Anketi ve Genişletilmiş Nordic Kas İskelet Sistemi Anketi (NMQ) kullanılmıştır. Anket
formu pilot uygulama sonrası, araştırmacı tarafından Nisan-Haziran 2016 tarihleri arasından
251