4. Uluslararası Beyaz Et Kongresi

S 20 Türkiye’de Hanelerin Tavuk Eti Tüketim Harcamalarına Etki Eden
Faktörlerin İkili Bağımlı Heckman Örneklem Seçicilik Modeli ile Analizi
Mustafa Terin 1 , Abdulbaki Bilgiç 1 , İrfan Okan Güler 2
1
Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü, Van, Türkiye
2
Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü, Erzurum, Türkiye
Özet
İnsanların, sağlıklı ve dengeli bir şeklide yaşamlarını devam ettirebilmesi için yeterli düzeyde
vitamin, mineral, karbonhidrat, yağ ve protein alması gerekmektedir. Et ve et ürünleri içermiş
oldukları yüksek protein nedeniyle yeterli ve dengeli beslenme için tüketilmesi gereken en temel
gıda maddelerinin başında gelmektedir. Et türleri arasında önemli bir yere sahip olan tavuk eti,
yüksek protein ve düşük yağ içeriğinin yanı sıra, sindiriminin kolay olması, nispi olarak fiyatının
düşük olması ve düşük kalorili olması nedeniyle insan beslenmesinde önemli bir yere sahiptir.
Çalışmada, Heckman Seçicilik modeli yardımı ile Türkiye’de 2002-2013 döneminde hanelerin
sosyo ekonomik ve demografik yapılarında meydana gelen değişmenin tavuk eti harcamalarına
ne şekilde etkilediği belirlenmeye çalışılmıştır. Veriler 2002-2013 yıllarını kapsayacak şekilde
12 yıllık havuzlamış, TÜİK hane halkı bütçe anketlerinden derlenmiştir. Çalışmada, hane reisine
ve haneye ait birçok sosyo-demografik ve ekonomik faktörün tavuk eti harcamalarını etkilediği
belirlenmiştir. Hane reisinin yaşı, yeşil karta sahip olması, evli olması ve çocuklu aile olması gibi
faktörlerin hanelerin tavuk eti harcamasını arttırdığı, hane reisinin gelir yardımı alıyor olması
ve hanelerin kentsel alanda yaşıyor olmasının tavuk eti harcamalarını azalttığı tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: İkili bağımlı Heckman Örneklem Seçicilik Modeli, Tavuk eti harcaması,
Türkiye
Giriş
Günümüzde nüfusun hızla artması ve buna karşılık doğal kaynaklarda yaşanan azalma; toplum
sağlığının korunması ve geliştirilmesi noktasında, yeterli ve dengeli beslenmenin önemini her
geçen gün daha da artırmaktadır. Bütün dünyada olduğu gibi Türkiye’de de hayvansal gıdalar,
içerdiği protein miktarı itibarıyla; artan nüfusun yeterli ve dengeli beslenmesi ile gelecek
kuşakların bedensel ve zihinsel açıdan sağlıklı olarak yetişmesinde önemli bir yere sahiptir
(1,2,3). Et ve et ürünleri içermiş oldukları yüksek protein nedeniyle yeterli ve dengeli beslenme
için tüketilmesi gereken en temel gıda maddelerinin başında gelmektedir. Et türleri arasında
önemli bir yere sahip olan tavuk etinin, az yağlı, protein değerinin yüksek, vitamin ve mineraller
açısından zengin olması, hazırlanmasının kolaylığı, çok çeşitli yemeklerde kullanılabilmesi ve
fiyatlarının kırmızı ete oranla daha uygun olması tavuk etinin tüketiciler tarafından daha fazla
tercih edilmesine olanak sağlamaktadır (4).
Dünyada gerek gelişmiş gerekse gelişmekte olan ülkelerde kanatlı eti (yaklaşık %90’nı tavuk
eti) talebi artmaya devam etmektedir. Dünyada 2000 yılında kişi başına düşen kanatlı eti tüketim
miktarı 6.7 kg iken %39.2 oranında artarak 2015 yılında 13.5 kg yükselmiştir. 2000 yılında
198