4. Uluslararası Beyaz Et Kongresi

P 48 Etlik Damızlık Tavuk Yetiştiriciliğindeki Gelişmeler
Ahmet Uçar, Serdar Özlü, Mesut Türkoğlu
Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü, Ankara, Türkiye
Özet
Etlik piliç ebeveyn yetiştiriciliğinde sağlanan ilerlemeler hem genetik hem de çevresel ıslahın
aksamaksızın sürdürülmesinden kaynaklanmaktadır. Özellikle canlı ağırlık ve yem dönüşümünün
yeterli düzeyde olmasının istenildiği döl gruplarının elde edilmesi için damızlık hayvanları
seçerken; iskelet yapısı, vücut konformasyonu ve kondisyonu, morbidite vb. fenotipik özellikler
dikkate alınmaktadır. Büyüme ve üreme özellikleri arasındaki negatif korelasyon ıslahla sağlanacak
ilerlemeyi belirli düzeyde sınırlandırmaktadır. Tavuk ıslahıyla ilgili çalışmalar yaklaşık
150 yıllık bir geçmişe dayanmış olmasına karşın üretimdeki verim artışları son 75 yıllık dönemde
hız kazanmıştır. Genomik seleksiyon açısından tavuk ıslahını değerlendirdiğimizde çiftlik
hayvanları içerisinde genom sekansı yapılan ilk türün tavuk olduğu görülmektedir.
Bu derlemede horoz ve tavuğun davranım özellikleri yanı sıra sperm ve yumurta kalitesinin
önemi ve yetiştirme yöntemlerinin üreme özelliklerine etkileri farklı yönleriyle tartışılmıştır.
Giriş
Ticari etlik piliç üretiminde kullanılan hayvanlarda canlı ağırlığın yanı sıra ebeveynlerin de
üreme güçlerinin yükseltilmesi bir arada hedeflenirken bu iki özellik arasındaki negatif ilişki
ilerlemenin istenilen düzeyde gerçekleşmesini güçleştirmektedir (1). Bu sebeple ıslah firmaları
ana hattında yumurta üretimine daha çok önem verirken baba hattı üretiminde canlı ağırlık
kazancı üzerinde durulmaktadır (2). Islah, yetiştirme teknikleri, yemleme ve hastalık kontrolünde
sağlanan gelişmelerle verimde büyük artış sağlanmıştır (3, 4). Etlik piliç düzeyinde canlı ağırlık
artışı ve yemden yararlanmanın iyileştirilmesi açısından genetik seleksiyonun devam ettirilmesi
hedeflendiğinden ebeveyn sürülerde cinsi olgunluk ağırlıklarını sınırlamak için yem kısıtlaması
uygulanmaktadır. Eğer ebeveynler dölleri gibi serbest yemlemeye tabi tutulmuş olsalar, yüksek
canlı ağırlık (dişiler 6 kg ve üzeri), aşırı yağlanma, hayvanların çoğunda topallama ile dolaşım
ve iskelet sistemine bağlı ölümler ciddi seviyelere ulaşacaktır (5, 6). Ebeveynlerin aşırı ağır
olması bağışıklık sisteminin bozulmasına (7, 8), çoklu ovulasyona dolayısıyla kuluçkalık
yumurta sayısının azalmasına (9-11), kabuk kalitesinin kötüleşmesine (12), horozlarda üreme
gücünde düşüşe yol açmaktadır (13). Günümüzde tamamen kapalı kümesler ile tam çevre
denetimi sağlanmaktadır. Damızlık yetiştiriciliğinde dikkat edilecek hususlardan biri ısı ve ışık
dalgalanmalarından oluşabilecek olumsuzlukları azaltmaya yönelik faaliyetlerdir. Bu yüzden
fan ve hava boşluklarının tasarımı önem arz etmektedir. Damızlıklardan optimum performans
elde edebilmek için cinsi olgunluk ağırlığına yüksek üniformiteyle ulaşmaları hedeflenmektedir.
Tavuk Islahı ve Yetiştiriciliğindeki Gelişmeler
Tavuk ıslahı ile ilgili çalışmalar 150 yıllık bir geçmişe sahip olsa da et üretim amacıyla
gerçekleştirilen üretimdeki verim artışları son 75 yıllık dönemde önemli düzeyde hız kazanmıştır.
687