4. Uluslararası Beyaz Et Kongresi

P 01 Kanatlı Beslemede Sodyum Bütirat Kullanımının Performans,
Bağırsak Mikroflora ve Bağırsak Morfolojisi Üzerine Etkisi
Umair Ahsan, Aybala Kübra Önal, Eren Kuter, Özcan Cengiz, Ifrah Raza
Adnan Menderes Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, Hayvan Besleme ve Beslenme Hastalıkları
Anabilim Dalı, Işıklı, 09016 Aydın, Türkiye
Özet
Sodyum bütirat, tek mideli hayvanlarda bağırsak sağlığı üzerine olumlu etkileri bilinen,
bütirik asit kaynağı olarak kullanılmaktadır. Bütirik asidin yağ asidi tuzları, yağ ile korunmuş
ve korunmamış formları mevcuttur. Etlik piliçlerde bütirik asitin çeşitli formları ile yapılmış
çalışmalar sonucunda, verim performansı, bağırsak mikroflorası ve bağırsak morfolojisi üzerine
etkilerinin olduğu belirlenmiştir. Kanatlılarda yapılan sodyum bütirat çalışmalarında farklı
sonuçlar elde edilmiştir. Bu bağlamda, sodyum bütiratın (yağ asidi tuzlarıyla) korunmuş formu
üzerine daha fazla çalışma yapılması gerekmektedir.
Giriş
Antibiyotikler keşiflerinden bu yana hem insan hem de hayvanlarda görülen hastalıkların
tedavisinde kullanılmaktadır. Bunun yanında kanatlı hayvanların beslenmesinde 50 yıldan fazla
süre performansı arttırmak ve bağırsak mikroflorasının dengesini korumak ya da iyileştirmek
amacıyla yem katkı maddesi olarak kullanılmışlardır (1). Kanatlılarda, antibiyotiklere
dirençli bakterilerin gelişmesi ve insanlarda antibiyotiklerin etkinliğinin azalması sonucu
kullanımları sınırlandırılmış ya da tamamen yasaklanmıştır (2). Geçtiğimiz 25 yılda 38 yeni
patojenin varlığı ortaya konmuş ve bunların %75‘inin hayvanlarda görülen hastalıklarda yanlış
antibiyotik kullanımından kaynaklandığı belirlenmiştir. İnsanlarda hastalıklara neden olan
1400 adet patojenin yanında çeşitli hayvan türlerinde 800’den fazla yeni patojen bulunmuş ve
bunun sonucunda patojenlerin antimikrobiyellere karşı direnci konusunda, toplumda endişeler
artmıştır. Avrupa Birliği 2006 yılında antibiyotiklerin kanatlı beslemede kullanımını tamamen
yasaklamıştır. Sonuç olarak antibiyotiklere alternatif olabilecek yeni yem katkı maddelerinin
geliştirilmesi önemli bir konu haline gelmiştir. Geliştirilecek alternatiflerin, antibiyotiklerle aynı
özelliklere sahip olması istenmektedir. Alternatif arama çalışmaları, besin maddeleri (amino
sitler, yağ asitleri, mineraller ve vitaminler), yem katkı maddeleri (probiyotikler, prebiyotikler,
simbiyotikler, organik asitler, antioksidanlar ve enzimler), bitkisel ürünler (polifenoller, otlar
ve baharatlar) ve genetiği değiştirilmiş ürünler üzerinde yoğun şekilde yapılmaya devam
etmektedir (3). Bu alternatifler arasında organik asitler önemli bir yere sahiptirler. Organik
asitler, kanatlı sindirim sistemindeki yararlı bakterilerin büyümesini ve aktivitesini uyarırken
zararlı bakterilerin popülasyonunu azaltan, kısa zincirli yağ asitleri olarak tanımlanır.
Asidik özelliklere sahip organik bileşikler organik asit olarak isimlendirilirler. Organik asitler
hayvanların bağırsaklarındaki karbonhidratların, mikrobiyel fermantasyonu sonucu oluşan
doğal ürünlerdir. En çok bilinen organik asitler, uçucu yağ asitleri olarak ta adlandırılan, asetik
asit, propiyonik asit ve bütirik asittir. Bunların içinde bütirik asit farklı karakteristik özelliklere
sahiptir. Bütirik asidin moleküler ağırlığı 88 g/mol, yoğunluğu 0.958 g/mol ve pKa değeri 4,82’dir.
430