4. Uluslararası Beyaz Et Kongresi

sırasında meydana gelmekte olup sanayileşmiş ülkelerde ise kayıpların %40’ı perakende ve
tüketici seviyesinde ortaya çıkmaktadır (18). İnsan gıdalarının yanı sıra yem yan ürünlerinin
kullanımı veya belirlenmesi de daha iyi bir kanatlı ayak izine katkıda bulunacaktır. Ancak maalesef
pek çok bioyakıt yan ürünü (tahıldan, şeker pancarından) kanatlı yemi olarak kullanılmaya pek
uygun değildir ancak bazı bitkisel yağ yan ürünleri (soya ve turp/kolza tohumundan) başarılı bir
şekilde kullanılabilir (8).
Sosyal yönler: insan ve hayvan“Kanatlı üretimi, çiftliklerde yetiştirilen hayvanları, kanatlıların
bakımından sorumlu çiftlik sahiplerini, üretime ve işleme süreçlerine destek veren insanları,
hayvan ve ürün pazarlama şirketlerini ve kanatlı eti ve yumurta yiyen tüketicileri etkilemektedir.
Hayvanların bakımı özen, bilgi ve beceri gerektirmektedir. Kanatlı üretimi yapan insanlar
topluma gıda sağlama görevini yerine getiren insanlar olup bu işten makul bir gelir elde
etmektedirler. Kanatlı ürünleri tüketen insanlarda güvenli ve güvenilir bir arz istemektedirler.
Ayrıca kanatlı ürünleri yemeyen insanların da kanatlı üretimi ile ilgili bir görüşleri vardır (7).
İnsan Sağlığı ve Gıda Güvenliği
Kanatlı ürünleri sağlıklı, temin edilebilir ve yağsız bir protein kaynağıdır. İkinci Uluslararası
Beslenme Konferansının (ICN2, 2014 yılında FAO ve Dünya Sağlık Örgütü tarafından
düzenlenen) Sık sorulan sorular bölümünde yer alan ifadelerin bazıları “hayvansal gıdalar
özellikle çocuklar ve emziren anneler için yüksek kalitede protein, demir ve çinko gibi vitamin
ve mineral kaynağıdır. Temin edilebilir hayvansal kaynaklı gıdalara artan erişilebilirlik oranı
sayesinde pek çok insanın beslenme seviyesi ve sağlığında hatırı sayılır bir ilerleme sağlanabilir”
ve “yüksek yağ oranı içeren etin fazla miktarda tüketilmesi kalp hastalıklarına ve diğer bulaşıcı
olmayan hastalıklara yol açabilir” şeklindedir (http://www.fao.org/about/meetings/icn2/faq/en/).
Kanatlı eti örneğinde “yaklaşık 90 gramlık kemiksiz, derisiz hindi göğsünde 26 gram protein,
1 gram yağ ve 0 gram doymuş yağ” bulunmakta olup (http://www.eatturkey.com/consumer/
healthyeating) bu sağlıklı bir protein kaynağı gerekliliklerini karşılamaktadır.
Bir gıda maddesi için olmaz ise olmaz gereklilik tüketiciler için güvenli olmasıdır; örneğin
tüketicileri sağlığını olumsuz etkileyebilecek patojenlerden veya diğer maddelerden ari olmalıdır.
Gıda sağlık ve güvenlik standartları ve sertifikalarının günümüzdeki önemli gittikçe artmaktadır.
Ancak her türlü gıda skandalı tüm gıda üretim sektörü üzerinde olumsuz bir etki yaratmaktadır
– dolayısı ile güven yaratmak konusundaki çabalar asla göz ardı edilmemelidir.
Gıda Güvenliği
Yukarıda belirtildiği üzere çevresel etki analizleri kanatlı ürünlerinin hayvansal protein kaynağı
olarak son derece çevre dostu olduğu hatta söz konusu etkinin çok daha iyileştirilebilme
olasılığına sahip ürünler olduğu görülebilir. Gıda güvenliği açısından kanatlı ve domuz
yetiştiriciliğinin sürdürülebilirliği Animal Frontiers’da tanımlanmıştır (17). Dünyanın önde
gelen hayvan yetiştirme uzmanları domuz ve kanatlının genetik ıslahı hedeflerinin zaman
içerisinde daha ileri noktalara gittiğini ve gelecekte de bu hedeflerin çok daha uzun soluklu
olacağını belirtmektedirler. (Şekil 5). Kanatlı ıslahı ilerleyen zamanlarda “dengeli bir şekilde
genişlemeli, verim ve etkinliğine, yem temin edilebilirliğine, çevresel yüke, hayvan refahına ve
ayrıca mümkün olduğu ölçülerde genotip ve çevre etkileşimini (GxE) azaltmaya ve seleksiyona
tabi özellikler ile seleksiyon sınırları arasındaki antagonizme odaklanmalıdır. Kanatlı şirketleri
GxE’ye, sağlıklı çevre koşullarındaki hayvanları sorunlu çevresel koşullardaki hayvanlardan elde
24