4. Uluslararası Beyaz Et Kongresi

şekillendirmiştir. Protokolün GD ürünlerin iç piyasada üretimi, dağıtımı ve çevreye salınımı
konusunda bazı zorunluluklar getirmesi nedeniyle kanun hazırlama çalışmaları başlamıştır (13).
GD ürünlerin uluslararası mevzuatı incelendiğinde ülkeler arasında önemli farklılıklar göze
çarpmaktadır. Örneğin ABD’nin benimsediği Geleneksel Eşdeğerlik Prensibi ‘ne göre genetiği
değiştirilmiş ürünler konvansiyonel olarak yetiştirilenlerden farksız görülmekte ve bu ürünlerin
etiketlendirilmesi zorunlu değildir. AB ülkeleri ve Türkiye’nin benimsemiş olduğu ihtiyatlılık
Prensibi’nde ise genetiği değiştirilmiş ürünler konvansiyonel yetiştirilenlerden farklı görülmekte
ve bu ürünlerde etiketleme hususu mecburidir. İhtiyatlılık Prensibi çerçevesinde ülkemizde GD
bitki ve hayvan üretimi, gıda amaçlı GD ürünlerin piyasaya arz edilmesi, GD yemlerin onay
alınmaksızın piyasaya sürülmesi, GD ürünlerin kurul tarafından piyasaya sürme kapsamında
belirlenen amaç ve alan dışında kullanımı, GDO ve ürünlerinin bebek maması ve türevleri ve
küçük çocuk ek besinlerinde kullanılması yasaktır.
AB’de GDO’ludur etiketine nadir olarak rastlanmakta, bunun nedeni ise üreticilerin satış
kayıplarının önüne geçmek için ürün içerik oranlarını kurallara göre düzenlemeleridir. Risk
değerlendirmesinden geçen ve yalnızca tüketiciyi bilgilendirme amaçlı konulan etiketler
dahi, tüketicilerin gözünde uyarı gibi algılanmakta, böylelikle üreticiler ürünlerin piyasada
tutunamayacağını düşünerek farklı arayışlara girmektedir (4). AB gıda endüstrisi GD ürünlerle
alakalı etiketlendirme zorunluluğu ile uğraşmaktansa hammaddelerini GD ürün satmayan
sertifikalı marketlerden alarak daha yüksek maliyetlere katlanmayı göze almaktadır. Avrupalı
tüketicilerin GD olmayan ürünlere yönelik talebi her geçen gün daha net bir şekilde ortaya
çıkınca, ‘’GDO içermez’’ etiketli ürünlere yönelik bir pazar da oluşmuştur. Bununla birlikte,
AB yem endüstrisi, GD yem hammaddelerini kabul etmekte ve etiketlendirme adına yasal eşik
değerlerini benimsemektedir (16).
2015’in üçüncü çeyreği itibariyle AB’de 11 pamuk, 31 mısır, 6 kolza, 12 soya fasulyesi, 1 şeker
pancarı, 4 çiçek ve 2 mikroorganizma olmak üzere toplamda 67 ürün “Gıda ve yem” veya
“ithalat ve işleme” kapsamında tescil edilmiştir (4).
Biyogüvenlik sisteminin kurulması ve uygulanması, bu faaliyetlerin denetlenmesi, düzenlenmesi
ve izlenmesi ile ilgili usul ve esasları belirlemek amacıyla birçok toplantı, çalıştay ve surveyden
sonra 27 kişilik bir komisyonun 6 aylık çalışması ile, Cartagena Biyogüvenlik Protokolü,
AB müktesebatı ve Türkiye’nin ihtiyaçları baz alınarak 5977 sayılı ‘’Biyogüvenlik Kanunu’’
oluşturulmuş, bu kanun 26.03.2010 tarihli ve 27533 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak
26.09.2010 tarihinde yürürlüğe girmiştir (19). Kanunda GDO ve ürünlerine dair Ar-ge
çalışmaları, pazara sunma, izleme, kullanma, nakil, dış ticaret, saklama, paketleme, etiketleme
ve yasaklara dair hükümler yer almaktadır.
5977 sayılı Biyogüvenlik Kanunu, GD ürünlerin kullanımı ile ilgili kararları Biyogüvenlik
Kurulu’na bağlamıştır. Biyogüvenlik Kurulu 2015 yılı itibariyle 25 GD mısır ve 7 GD soya
fasulyesi olmak üzere 32 bitki çeşidinin hayvan yemi olarak kullanılması haricinde hiçbir GDO
çeşidine izin vermemiştir (4). Bununla birlikte mevzuatımızda var olan kısıtlamalar, ülkemizin
biyoteknoloji alanında yapılan araştırmalar bakımından ülkemizin gelişmiş ülkelerin gerisinde
kalmasına neden olmaktadır. GDO’ların çok yönlü etkilerinin ülke ihtiyaçları da göz önünde
bulundurularak araştırılması amacıyla Ar-Ge faaliyetlerinin arttırılmasına yönelik politikaların
belirlenmesi, bu alana yönelik personel ve faaliyetlerin arttırılması ülkemizin teknoloji kullanan
konumdan teknoloji geliştiren konuma gelmesinde büyük önem arz etmektedir (23).
72