4. Uluslararası Beyaz Et Kongresi

Besin Maddeleri - Gen Ekspresyon Mekanizmaları
Hayvan türlerine bakıldığında özellikle aynı ana ve baba soy hatlarından oluşan civciv sürülerinde
tüm hücreler nasıl aynı DNA’yı taşımalarına rağmen, doku ve organların birbirine benzemez
görünüp bu kadar farklı işlevlere ve bu kadar değişen performanslara sahip olabildikleri
düşünülmektedir (7). Bu gibi sorulara epigenetik bilimindeki son gelişmelere bakarak yanıt
bulmaya çalışılmaktadır. Makro ve mikro besin maddeleri ile genler arasında direk, epigenetik
interaksiyonlar ve genetik varyasyonlar şeklinde ilişkiler görülmektedir (8).
Direk İnteraksiyonlar: Ökaryotlarda ‘transkripsiyon faktörü’ olarak adlandırılan genlerin
transkripsiyonunu düzenlemek için DNA üzerinde belirli bir bölgeye bağlanabilirler ve
RNA polimeraz tarafından bir genin transkripsiyonunu ya aktive eder (aktivatör) ya da
baskılayarak engellemiş olurlar (9). Besin maddeleri de bir reseptörle etkileşime girdikten
sonra DNA’yı bağlayabilen ve gen ekspresyonunu indükleyebilen transkripsiyon faktörleri gibi
davranabilmektedirler. Örneğin; bağlandıkları reseptörlere göre sınıflandırılan steroid hormonlar
hidrofobik olduklarından hücre zarından serbestçe geçerek hedef hücrenin sitoplazmasına
girebilmektedirler. Ardından sitoplazma içerisinde bulunan ilgili steroid reseptörlerine
bağlanırlar. Oluşan hormon reseptör kompleksi nükleusa girerek, kendilerine ait olan DNA
bağlanma bölgeleri boyunca transkripsiyon faktörleri olarak görev yaparlar. Böylece ya
transkripsiyonu etkinleştirerek ya da engelleyerek gen ekspresyonunu düzenleyebilirler (Şekil
1).
Şekil 1. Gen ekspresyonunun bir steroid hormon reseptör kompleksi tarafından düzenlenmesi
(10).
665