4. Uluslararası Beyaz Et Kongresi

DK 14 Enfeksiyöz Laringotrachetis Hastalığı (ILT)-Teşhis, Koruma ve
Kontrol Yöntemleri
Barış Sareyyüpoğlu
Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi, Mikrobiyoloji Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye
Özet
İnfeksiyöz laringotraheitis (ILT), tavuklarda, bir alphaherpesvirus olan Gallid herpesvirus
tip 1 (GaHV-1)’in neden olduğu üst solunum yolu hastalığıdır. Virus, broiler, broiler damızlık
ve yumurtacılarda gelişme geriliği, yumurta veriminde düşüşler ve ölümler nedeniyle kanatlı
endüstrisinde ciddi ekonomik kayıplara neden olabilmektedir.
ILT’nin farklı epidemiyolojik ve klinik formlarda görülebilmesi, özellikle uzun yaşam süresine
sahip yetiştirme tiplerinde hastalığı atlatan hayvanların latent taşıyıcılar olarak virüsü saçmaya
devam etmesi, dikkatli uygulanmadıklarında aşıların hastalık etkeninin yayılması, virulens
kazanması ve hatta yeni virusların ortaya çıkmasına neden olabilmesi, biyogüvenlik önlemlerinin
yetersiz oluşu, hastalıkla mücadelenin kurumlar arası işbirliğine dayanmaması gibi faktörler
hastalığın kontrolünü kompleks hale getirmektedir.
Son yıllarda tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de görülen ILT hastalığı, hastalığa yönelik
teşhis, koruma ve kontrol yöntemlerinin yeniden değerlendirilmesi ihtiyacı doğurmuştur. Bu
nedenle, bu derlemede, ILT’yi diğer hastalıklardan ayıran özellikleri, mevcut teşhis yöntemleri,
koruma ve kontrol stratejileri, aşılar özetlenerek teşhis, koruma ve kontrolüne ilişkin öneriler
paylaşılacaktır.
Giriş
İnfeksiyöz laringotraheitis (ILT), tavuklarda, bir alphaherpesvirus olan Gallid herpesvirus tip
1 (GaHV-1)’in neden olduğu üst solunum yolu hastalığıdır. Virus, ölümler ve/veya yumurta
veriminde düşüşler nedeniyle ciddi ekonomik kayıplara neden olabilmektedir. İnfeksiyonun
şiddetli epizootik formlarında, solunum güçlüğü, kanlı mukus oluşumu gibi klinik belirtiler,
yüksek bulaşma oranı ve orta düzeyden yüksek düzeye değişen ölümlerle birlikte görülmektedir.
İnfeksiyonun daha hafif seyreden enzootik formlarında ise mukoid tracheitis, sinusitis, konjuktivit,
halsizlik ve düşük ölüm oranları gibi değişken belirtilerle gelişmiş kanatlı sektörlerinde son
yıllarda artan sıklıkta görülmektedir (1).
ILT virüsü (ILTV), ikosahedral nükleokapside ve çift iplikçikli DNA’ya sahip olup diğer tüm
alphaherpesviruslarda görüldüğü üzere asemptomatik yaşam boyu latent infeksiyonlar oluşturma
özelliğine sahiptir.
ILT tüm dünyada yaygın olup, özellikle de kanatlı yetiştiriciliğinin daha yoğun olarak yapıldığı
bölgelerde daha sık görülmektedir. Daha kısa sürelerde daha yoğun kanatlı popülasyonları
yetiştirme eğilimi, aynı bölgede farklı yetiştirme tiplerinin (ticari yumurtacılar ve broylerler)
olması ve yetersiz biyogüvenlik önlemleri tüm dünyada ILT salgınlarının artmasına neden
263