4. Uluslararası Beyaz Et Kongresi

Çizelge 2. Solucanların besin madde ve enerji içerikleri (24)
K.M.
(%)
H.P.
(%)
627
H.Y.
(%)
Kül
(Toplam
Mineraller)
(%)
ADF
(%)
T.E.
(kcal/g)
Solucan Türleri
Siyah solucan 18.4 47.8 20.1 4.5 0.7 5.57
Kan solucan 9.9 52.8 9.7 11.3 * *
Toprak solucanı 20.0 62.2 17.7 5.0 9.0 4.65
Gece solucanı 16.3 60.7 4.4 11.4 15.0 4.93
Tubifeks solucan 11.8 46.1 15.1 6.9 * *
*: Belirlenememiştir.
Watson (25), toprak solucanı kütikülünün kimyasal bileşimini belirlemiş ve yaklaşık %80’ inin,
yüksek miktarda hidroksiprolil ve glisil kalıntılarından oluşan HP olduğunu saptamıştır. Geri
kalanının ise, galaktoz ve az miktarda pentoz ve heksoz veren polisakaritlerden oluştuğunu
bildirmiştir. Edward (20) yaptığı çalışmada 100 kg solucan kas dokusunun %60-70’inin
protein olduğunu, %6-11 HY, %5-21 karbonhidrat, %2-3 mineral ve vitaminden oluştuğunu
bildirmektedir. Reinecke ve ark. (26), Güney Afrika’da 3 solucan türünün protein içeriğini
değerlendirmiş ve %61’lik balık ununa göre sırasıyla Eisenia fetida, Eudrilus eugeniae ve
Perionyx excavatus türleri için %66.1, %58.4 ve %61.6’lık bir HP içeriği tespit etmiştir.
Ghatneker (21,22), bir solucan vücudunun kuru maddesinin %60-70 protein, %710 yağ, %8-
20 karbonhidrat, %2-3 mineral ve çeşitli vitaminlerden oluştuğunu bildirmiştir. Zhenjun ve
ark. (27) yaptıkları araştırma sonucunda toprak solucanının kuru madde de %54,7-71 oranında
protein içerdiğini bildirmişlerdir. Bernard ve ark. (24) toprak solucanlarının mineral madde
içeriğini, %1.72 Ca, %0.90 P, %0.14 Mg, %0.02 Na, %0.06 K olarak tespit etmişlerdir. Paoletti
ve ark. (17) toprak solucanının yüksek miktarda, %64.5 ile 72.9 HP içerdiğini bildirmişlerdir.
Sogbesan ve Ugwumba (28), toprak solucanı ununun %63.0 HP, %5.9 HY, %1.9 HS, %8.9 HK,
%11.8 NÖM, %0.43 Na, %0.53 Ca, %0.62 K, %0.94 P ve 1476 kJ / 100 g metabolik enerji
içerdiğini bildirmişlerdir. Ayrıca, aynı araştırıcılar esansiyel amino asitler kompozisyonunu
(g/16gN) incelenen toprak solucanı için Arg 2.83, His 1.47, Iso 2.04, Leu 4.11, Lys 6.35, Let
5.30, Phe 6.26, Thr 4.43 ve Val 4.43 olarak bulmuşlardır. Hasanuzzaman ve ark. (29) Perionyx
excavatus solucanının %46.57 HP ve %8.03 HY içerdiğini bildirmiştir. Tiroesele ve Moreki
(30), toprak solucanı ununun %63.0 HP, %5.9 HY, %1.9 HL, %11.8 NFE ve %8.9 kül içerdiğini
saptamışlardır. Hatta Shankerappa (19) yaptığı çalışmalarda Polypheretima elongata türünün,
yaz mevsiminde solucan içeriğini %63.1 HP, %7.3 HY ve %15.4 glikojen olarak tespit etmiştir.
Yapılan çalışmalarda solucanların mineral madde düzeylerinde bildirilen farklılıklar toprağın
mineral madde düzeyine bağlıdır. Solucanların vücutlarındaki mineral madde kompozisyonu da
toprağın bileşimine bağlı olarak değişebilmektedir (31). Solucanların yaşam döngüsü toprakta
geçtiği için topraktaki minerallerin varlığı solucan kompozisyonunu etkilemektedir. Bu nedenle
hayvan beslemede bu durumun dikkate alınması önemlidir.
Açık havada tutulan bir tavuğun günde 10g toprak, 7g bitki ve 20g böcek ve solucan tükettiği
tahmin edilmektedir (31). Serbest avlu vb. sistemlerde yetiştirilen tavukların gerek toprak
ve gerekse solucan tüketiminin azımsanmayacak düzeyde olduğu görülmektedir. Literatür
bildirişlerinde solucanların özellikle mineral madde kompozisyonunda görülen farklılıkların bu
iki kaynaktan yüksek düzeyde etkilenebileceği anlaşılmaktadır. Bu nedenle solucanların hayvan
beslemede kullanılması durumunda bu durumun dikkate alınması gerekmektedir.