4. Uluslararası Beyaz Et Kongresi

S 04 Dünyada Genetiği Değiştirilmiş Ürünler Pazar Yapısı ve Bu Ürünlerin
Beslenme, Sosyo-Ekonomik Durum ve Sürdürülebilirlik Üzerine Etkileri
Tuğba Sarıhan Şahin, Yılmaz Aral, Arzu Gökdai
Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi, Hayvan Sağlığı Ekonomisi ve İşletmeciliği Anabilim
Dalı, Dışkapı, Ankara, Türkiye
Özet
İlerleyen zamanla birlikte bir yandan dünya nüfusu artmakta diğer yandan gerçekleştirilen
ekonomik faaliyetler çevre üzerinde bazı olumsuz etkiler yaratmaktadır. Oluşturulan
projeksiyonlarda 2050 yılında ulaşılması hedeflenen 9,7 milyarlık insan nüfusunun yeterli
beslenebilmesi açısından ürün verimliliklerinin en az %60 civarında arttırılması gerektiği
belirtilmektedir. Olumsuz çevre koşullarının gıda üretimi konusunda teşkil ettiği risk unsurları
gerek bitkisel ve hayvansal kaynaklı gıdaların yeterli miktarda üretilmesi gerekse uygun
fiyattan arz edilmesi ve adil dağıtımı konularında sürdürülebilir politikaların gerekliliğini ve her
bir bireyin yeterli miktarda güvenilir gıdaya ulaşılabilmesinin sağlanmasını gerekli kılmıştır.
Uzmanlarca küresel ısınmaya bağlı olarak yakın gelecekte daha sık olarak çetin kuraklıklar ve
iklim problemleri yaşanacağı belirtilmektedir. Bu ve benzeri muhtemel senaryolar neticesinde
meydana gelebilecek görece kıtlık sorunlarına karşı alınacak temel önlemlerden biri iklim
değişikliklerine kolaylıkla adapte olabilen dirençli türlerin geliştirilmesidir. Geleneksel zirai
uygulamaların mevcut sorunları gidermede yetersiz kalmasıyla birlikte kullanılan gen aktarım
teknolojilerinin vadettiği avantajlarının farkına varan hükümetler, kaliteli ve yeterli miktarda
gıda tedariki amacıyla peşi sıra gen aktarım teknolojilerine onay vermiştir. 2015 yılında 28
ülkede 179 milyon hektar GD bitki üretimi gerçekleşmiştir. Önemli üretim seviyelerine rağmen
günümüzde bu ürünlerin risklerine yönelik tartışmalar sürmektedir.
Anahtar Sözcükler: Genetiği değiştirilmiş ürünler, üretim, pazar, sürdürülebilirlik.
Giriş
Tarih boyunca giderek artan tüketim ihtiyacını karşılamak adına insanlar, öncelikle bitki ve
hayvanların genetik yapılarını daha az komplike olan melezleme ve ıslah gibi uygulamalarla
iyileştirmeye çabalamışlardır. Teknoloji geliştikçe yararlanılmaya başlanan biyoteknolojik
uygulamalar sayesinde ise klonlanmış genin ilgili özelliği, bulunduğu organizmadan farklı bir
organizmada işlev yapar hale getirilmiştir.
Günümüzde küresel anlamda gen mühendisliği ve biyoteknoloji çalışmaları çok çeşitli alanlarda
kullanılmakla birlikte en yaygın kullanımı bitkisel üretimde nitelik ve direnç özellikleri
kazandırma üzerinedir (17). Yeşil biyoteknoloji uygulamaları ürünlerin verim kayıplarını
azaltan ve bu sayede artış gösteren dünya nüfusunun gıda ihtiyacını karşılayabilecek ümit verici
bir yöntem olarak belirtilmektedir (1). Üreticiler açısından GD bitkisel üretimin sunduğu direnç
özellikleriyle birlikte, kayda değer verim ve kârlılık artışı sağlanmakta ve global marketlerde
bu ürünlerin fiyatları önemli oranda etkilenmektedir. GD bitkisel üretim olmadığında dünya
65