4. Uluslararası Beyaz Et Kongresi

eyaletinden farklı hammadde örnekleri toplamış ve toplamda 980 örnekten 170 tanesinde
Salmonella kontaminasyonunun olduğunu bildirmiş ve 43 farklı serotipin bulunduğunu
açıklamıştır. Hamilton 2002’de yapmış olduğu bir araştırmada hayvansal ve bitkisel proteinlerin
risk faktörlerini belirlemiş ve bunun sonucunda hayvansal proteinlerin risk faktörünü %0.9-
1.68 olarak bildirirken, bitkisel proteinlerin ise %1.74-8.96 olarak belirlemiştir. 1984’te
rendering endüstrisi Animal Protein Producers Industry (APPI) kurulmuş ve bu kuruluşun amacı
Salmonella’nın izlenmesi ve HACCP programlarının kurulup ürünlerin güvenliğini sağlamak ve
rendering endüstrisinde üretilen ürünlerle alakalı yeni sorunların önüne geçmek amacıyla çeşitli
yaptırımların yapılması amaçlanmıştır. Bunun sonucunda günümüzde rendering endüstrisinde
üretilen nihai ürünlerde Salmonella bulaşıklığı görülmemektedir (Kinley. B. 2009. Prevalence
and Bıologıcal Control of Salmonella Contamination in Rendering Plant Environments and the
Finished Rendered Meals. Clenmson University.). Ülkemizde yapılan bir araştırmada kanatlı
hayvanları besleme amacıyla kullanılan rendering ürünlerinde Salmonella varlığı incelenmiş
ve alınan 500 örnekten 32 tanesinde Salmonella varlığı tespit edilmiştir. Bu 32 örnekten 11
tanesinde S. Enteridis, 8 tanesinde S. Typhimurium ve kalan 13 tanesinde diğer türler tespit
edilmiştir. (Kutay. H. ve ark. 2016. Prevalence and Antimicrobial Susceptibility of Salmonella
in Rendered Animal Products Used in Poultry Feed in Turkey.).
Yemin hazırlanması esnasında oluşan bulaşıklık yem fabrikalarında bulunan ve yem üretiminde
kullanılan makinaların herhangi birinde gerçekleşebilmektedir. Fakat bu makinalarda olan
bulaşıklık sebepleri kontamine olmuş hammaddeler ve bunların oluşturdukları tozlar olup
bunun yanında yabani kuşlar ve kemirgenler de olabilmektedir. Morata ve ark. kemirgenlerin
fabrikalarda yemleri Salmonella ile kontamine etme oranlarını %47 olarak belirlemiştir.
Ayrıca 15 cfu Salmonella’nın kemirgenleri enfekte etmeye yeterli olduğu bildirilmiştir. Yem
fabrikası işletmelerinin biyogüvenlik seviyelerinin düşük olması yemlerde kontaminasyonun
olma ihtimalini arttırmaktadır. Yem fabrikalarında dikkat edilmesi gereken ilk önemli nokta
hammaddelerin kabulü esnasında kontaminasyona maruz kalmış hammaddelerin fabrika
içerisine alınmasının engellenmesidir. Bu noktada başlayan kontaminasyon sonrasında tüm
yem üretim prosesine dağılmakta ve bundan sonrasında üretilecek her türlü yemde Salmonella
kontaminasyonu kaçınılmaz olmaktadır. Bununla birlikte hammaddelerin ürettikleri tozlar
işletme içerisinde geniş bir dağılıma sahip olduğu için yine kontaminasyon işletmenin her alanına
kolayca dağılmakta ve üretim aşamasının her anında kontaminasyon riski olabilmektedir. Yem
fabrikalarında görülen en yaygın kontaminasyon bölgeleri değirmenler, konveyörler, soğutma
sistemleri, silolar olarak sıralanabilir. Değirmenlerin çekiçleri üzerinde, konveyör helezonlarının
kanatları arasında, yem taşıma kanallarının dirsek ve eklenti noktalarında zamanla oluşacak olan
birikimlerin önlenerek bu noktaların sürekli hijyenik olmasına özen gösterilmelidir.
Elde edilen yemlerin depolanması ve taşınması esnasında oluşan kontaminasyon yemlerin
depolama alanında veya araçlar aracılığı ile taşıma esnasında gerçekleşmektedir. Depolama
alanında kontaminasyon yine yabani kuşlar ve kemirgenler aracılığı ile olurken bunun yanı
sıra nemin de büyük bir önemi olmaktadır. Depolama koşulları yemlerde oluşabilecek olası
kontaminasyonları engelleyecek şekilde dizayn edilmeli, uygun çevre koşullarını sağlamalıdır.
Yemlerin taşınma esnasında kullanılan araçlar yine kontaminasyon için büyük bir risk
taşımaktadır. Yemlerin ve hammaddelerin taşındığı araçlar birbirinden farklı olmalı ve araçlar
her taşıma esnasından sonra mutlaka sanitize edilerek olası kontaminasyon risklerinin önüne
geçilmelidir.
723