4. Uluslararası Beyaz Et Kongresi

Modern biyoteknolojik sistemler bilhassa GD bitkisel ürünler, çevre dostu üretim, insan sağlığı
ve daha birçok konuda potansiyel bir faydayı ifade etse de günümüzde bilinmeyen etkilerine
ve olası risklerine yönelik tedbirler elden bırakılmamalıdır. Bununla alakalı olarak GDO’lar ve
bunlardan elde edilen ürünler üretilmeye başlandıkları tarihten bu yana, birçok ülkeden çevreci
örgütlerin ve sivil toplum kuruluşlarının ağırlıklı olarak endişe ana fikirli protestolarına maruz
kalmıştır. Bilim dünyasının kayda değer bir kısmı, süreç boyunca genetik mühendisliğinin
olumlu potansiyelini görmekten daha çok risk boyutunu irdelemeyi tercih etmiş ve GD ürünleri
farklı değerlendirmelere tabi tutmuştur. Bunun olası nedenleri arasında dünya çapında genetik
modifikasyon ve biyogüvenlik konularının yeterince anlaşılamamış olması ve bilinmezliklerin
bulunması ile bilgilerin kolay ulaşılabilir olmamasının yanında GD ürünlerle ilgili alanlarda
sevk ve yönetim konusunda yeterince uzman yer almaması olabilir. Gerek küresel gerekse ulusal
ölçekte GD bitki üretiminde risk boyutunun yanı sıra çiftçi uygulamaları, sektörel yapı, üretim
deseni, kırsal ekonomik stratejiler ve sürdürülebilirlik ile tüketici algısı ve talep üzerine detaylı
çalışmaların gerçekleştirilmesine ihtiyaç duyulmaktadır.
Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi EFSA’ya göre GD yemler ile beslenen hayvanlar üzerinde
yapılan araştırmalar neticesinde bu hayvanların doku, sıvı ve ürünlerinde herhangi bir GD
molekül ya da parçacığa rastlanmamıştır. Yine bazı çalışmalarda GD ürünlerin en az geleneksel
eşdeğerleri kadar güvenli olduğu belirtilmektedir. Çok sayıda bağımsız akademi ve bilimsel
kurumlar GD ürünlerin üretimi ve tüketiminin insan sağlığı ve çevre açısından herhangi bir
risk teşkil etmediği sonucunu vurgulamaktadır. Olası dezavantajların üretim prosesinden
eliminasyonunu amaçlayan biyogüvenlik kurumları, GD ürünlerin yetiştirilmesini çok boyutlu
olarak ele almakta ve bu sürecin sonunda zararsız olarak tespit edilen türlerin üretimi ya da ithali
mümkün olabilmektedir. GD ürünlerin üretilmeye başlanmasından bu yana sürdürülen derin
risk değerlendirmeleriyle birlikte, bu ürünlerin geleneksel eşdeğerlerine kıyasla insan sağlığı ve
çevre açısından önemli bir risk teşkil etmediği görüldüğüne göre artık bu üretimin diğer bir yanı
olan faydalarına odaklanmak önemli bir adım olabilir.
GD bitkilerin üretimine, ticaretine ve tüketimine yönelik rasyonel bir plan oluşturabilmenin
yolu bilimsellikten uzak ve önyargı temelli düşünceler ile şekillenen GDO teknolojisinin
kötü imajını bir kenara bırakıp, öbür yandan ihtiyatı da elden bırakmayarak yaygın alan ve
laboratuvar çalışmalarıyla bilimsel bir zeminde uzman ekiplerin işbirliğiyle biyogüvenliğe dair
Ar-ge uygulamalarının sürdürülmeye devam edilmesinden geçmektedir. Böylece bu teknolojinin
mevcut riskleri elimine edilebilir ve bu teknoloji reddedilerek mahrum kalınan paydaş gelirleri,
sürdürülebilirlik hususları, sosyo-ekonomik katkı, medikal avantajlar ve zenginleştirilmiş
beslenme gibi önemli fırsat ve avantajlardan faydalanmak mümkün olabilir.
Kaynaklar
1. Backgrounder A. Genetically Modified Organisms (GMO’s). Food Technology Magazine
2000; 54(1): 42-45.
2. Brookes G, Barfoot P. GM Crops: Global Socio-economic and Enviromental Impacts 1996–
2014. PG Economics Ltd UK; 2000.
3. Chen H, Lin Y. Promise and Issues of Genetically Modified Crops. Current Opinion in Plant
Biology 2013; 16(2):255-260.
4. Erdoğan SM. Dünya’da GDO Mevzuatı, Ticareti ve Uygulamalarının Karşılaştırılması ve
Türkiye. T.C. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı AB ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü,
74