4. Uluslararası Beyaz Et Kongresi

P 13 Kanatlı Eti Üretiminde Yetiştirme Sistemleri ve Sürdürülebilirlik
Neslihan Kalkan, Servet Yalçın
E.Ü.F.B.E. Sürdürülebilir Tarım-Gıda Sistemleri ABD, Bornova, İzmir
Özet
Bu makalenin amacı, kanatlı eti üretim sistemlerinin sürdürülebilirlik kriterleri çerçevesinde
değerlendirilmesidir. Son yıllarda hayvan refahı ve çevre algısının artması sonucu kanatlı eti
üretimi dahil bütün et üretim sistemleri tüketiciler tarafından sorgulanmaktadır. Sürdürülebilir
kanatlı eti üretimi, yeterli ve kaliteli ürünün, uygun maliyetlerle ve çevreyi koruyan yöntemlerle
yapılmasını içerir. Sürdürülebilir üretim yöntemleri kullanmak, hem tüketicinin algılarını hem
de sektörün çevreye etkisini olumlu yönde etkileyebilir. İncelenen literatür ışığında mevcut
yetiştirme yöntemlerinin sürdürülebilirlik için temel kriterleri bir arada taşımadığı görülmektedir.
Sürdürülebilir bir üretim için yeni yöntem arayışları devam etmelidir.
Giriş
Dünyada et (sığır, domuz, kanatlı, koyun dahil, balık hariç) tüketimi kişi başına ortalama 34 kg
olup, bunun %38’i kanatlı, %19’u sığır, %33’ü domuz, %5’i koyun etinden karşılanmaktadır.
Tavuk, koyun ve sığır eti üretiminin etkinliğini karşılaştıran Smil (1), en iyi et üretim etkinliğinin
kanatlı etinde olduğunu göstermiştir (Çizelge 1) (bu hesaplamada yemden yararlanmanın yüksek
olmasının nedeni, tüketilen yem miktarı ile damızlık aşamasının da dikkate alınmış olmasıdır:
örneğin bir dönemde standart büyütme, gelişme ve bitirme yemi tüketen pilicin yemden
yararlanmasının 1.6-1.8 arasında değişmesi beklenirken, bu oran 4.5 olarak elde edilmiştir).
Çizelge 1. Et üretimi için üretimin etkinliği
Tavuk Domuz Sığır
Yem (kg yem/kg canlı ağırlık) 2.5 5.0 10.0
Karkasta yenilebilir et (canlı ağırlığın %’si) 55 55 40
Yemden yararlanma (kg yem/kg yenebilir et) 4.5 9 25
Enerji dönüşüm verimliliği (Brüt enerji% 'si) 11 9 3
Protein içeriği (%) 20 14 15
Protein dönüştürme etkinliği (%) 20 10 4
Kaynak: Smil, 2002.
OECD (2) verilerine göre, dünya nüfusundaki artışa paralel olarak 2025 yılına kadar dünyadaki
et tüketiminin artması ve bu artışın en çok kanatlı eti tüketiminde gerçekleşmesi beklenmektedir
(Grafik 1 A). Dünya et tüketiminin 2025 yılında dana, koyun, domuz ve tavuk eti için sırasıyla
kişi başına 6.7, 1.9, 12.5 ve 14.2 kg’a ulaşması hedeflenmiştir. Ülkemizde de 2025 yılında
toplam 1.6 milyon ton tavuk eti tüketilmesi hedeflenmektedir (Grafik 1 B). Tüketimdeki bu
trendi karşılamak için kanatlı üretiminde sürdürülebilirlik önem kazanmaktadır.
503