4. Uluslararası Beyaz Et Kongresi

Oksijen canlı organizma hücrelerinde metabolik işleyişin sürdürebilirliğini sağlayan bir gazdır.
Yüksek rakım bölgelerinde yapılan kanatlı hayvan yetiştiriciliği bir takım üretim ve sağlık
sorunlarına neden olarak ölüm oranında aşırı yükselme sonucu ciddi ekonomik kayıplara yol
açmaktadır. Ancak meydana gelen problemler yalnızca kısmı O 2
basıncındaki azalmaya bağlı
olarak değerlendirilmemekte, yüksek rakım ile bağlantılı olarak çevresel koşullarda meydana
gelen değişimlerde (düşük sıcaklık, nem) söz konusu problemleri tetiklemektedir. Yüksek rakım
bölgelerinde barometrik basıncın azalmasına bağlı olarak kısmi O 2
basıncının düşmesi, yüksek
rakım koşullarında kuluçkalanan yumurtalarda, hipoksia, hipokarpi ve aşırı su kaybına neden
olarak gelişmenin gecikmesi ve sonuçta zayıf kuluçka randımanı görülmesine sebep olur (Girard
ve Visschedijk, 1987). Hipoksiya doku ve hücrelerdeki O 2
düzeyinin azalmasını, yetersizliğini
ve normal fonksiyonunu yerine getirememesini ifade eder. Yüksek rakım kaynaklı hipoksiya
embriyo metabolizmasını baskıladığı için (Azzam ve ark., 2007; Hassanzadeh, 2009) evcil
kanatlı embriyoları yüksek rakıma adaptasyon sağlarken buna bağlı olarak gelişme hızları da
geriler (Wangensteen ve ark., 1974; Beattie ve Smith, 1975). Kuluçka makinesi çevresel şartların
denetlenebildiği kontrollü bir ortam sağlamaktadır (Julian, 2000). Kuluçka esnasında sağlanan
şartlar (sıcaklık, nem, oksijen vb.) kuluçka başarısı, civciv kalitesi ve kanatlıların tüm yetiştirme
boyunca sergileyecekleri performansları üzerinde oldukça önemli etkilere sahiptir (Tzschentke
ve Halle, 2009). Kuluçka koşullarından en önemlisi embriyonal gelişim süresince uygulanan
sıcaklık (Decuypere ve Michels, 1992) ve O 2
(Rahn ve ark., 1974) düzeyidir. Kuluçka boyunca
ve çıkışta O 2
eksikliği, polisitemiyi tetiklemekte, çıkış gücü ve çıkış civciv ağırlığının azalmasına
neden olmakta (Julian, 2000), benzer şekilde kuluçka sıcaklığı da embriyonal gelişimden civciv
çıkışına kadar tüm süreci etkilemekte ve sonuçta çıkış gücünü değiştirerek kuluçka başarısını
belirlemektedir (Romanoff, 1960). Özellikle kuluçkanın geç dönemlerinde, embriyonal gelişme
hızının ve enerji gereksiniminin arttığı plato fazında çeşitli problemler meydana gelmektedir
(Vleck ve ark., 1980). Plato aşaması, embriyolar için oldukça kritik fizyolojik değişikliklerin
meydana geldiği, giriş bölmesinden çıkış bölmesine transferin gerçekleştiği periyotta, kuluçka
aşamasının yaklaşık olarak %80’inin tamamlandığı bir döneme denk gelmektedir. Bu aşamada
metabolik hız yükselmekte, O 2
ihtiyacı artmakta ve embriyonun kabuk zarını deldiği zamana
rastlamaktadır (Swann ve Brake, 1990; Dieitz ve ark. 1998).
Bu çalışmada, deniz seviyesine uyum sağlamış (2 m) etlik dişi damızlıklardan elde edilen
kuluçkalık yumurtaların yüksek rakımda (1720 m) farklı kuluçka koşullarında (O 2
takviyesi ve
yüksek kuluçka sıcaklığı) kuluçkalanmaları neticesinde oluşturulması planlanan yüksek rakıma
adaptasyonun, kuluçka randımanı ve toplam kuluçka süresi üzerine etkilerinin araştırılması
amaçlanmıştır.
Materyal ve Metot
Çalışmanın hayvan materyalini, ticari bir kuluçka işletmesine ait (2 m rakım), 45 haftalık yaştaki
Ross etlik piliç genotipinden sağlanan 1260 adet döllü yumurta ve bu yumurtalardan elde edilen
embriyo/civcivler oluşturmuştur. Tüm yumurtalar, kuluçka makinesine konulmadan önce
numaralanmış ve bireysel yumurta ağırlıkları belirlenmiştir. Tartımları tamamlanan yumurtalar 7
farklı gruba ayrılmış, her bir grupta 4 tekerrür olmak üzere toplam 180 adet yumurta/grup olacak
şekilde 3 ayrı kuluçka makinesinde, 1720 m rakımda kuluçkalanmıştır. Kuluçkanın 10. gününde
döllülük kontrolü yapılmıştır. Çalışmada 1: Kontrol (standart kuluçka koşullarında=37.8 ºC ve
%21 O2), 2: Yüksek oksijen (kuluçkanın 0 ile 11. günleri, 12 ile 21. ve 18 ile 21. günleri arasında
%23.5 O2, 37.8 ºC) 3:Yüksek sıcaklık (kuluçkanın 0 ile 11. günleri, 12 ile 21. ve 18 ile 21.
günleri arasında 38.5 ºC, %21 O2) olacak şekilde deneme deseni oluşturulmuştur.
111