4. Uluslararası Beyaz Et Kongresi

gıda fiyatlarının ortalama %10-30 seviyesinde artış göstereceği gerçekleştirilen modellerle
belirtilmiştir. Bu sebeple yetiştirici olmayan ve Türkiye gibi yalnızca ithalatçı ülkeler dahi bu
teknolojiden önemli ölçüde yararlanmaktadır (16).
Benimsenen GD ürün teknolojisi her geçen gün daha geniş coğrafyalara yayılmıştır. Bununla
birlikte GD ürünlerin üretimi, tüketimi ve biyogüvenlik önlemlerine ilişkin tartışmalar devam
etmektedir (14). Zaman geçtikçe GD ürünlerin üretim ve tüketiminin varsayılan negatif
etkileri daha zayıf bir argüman halini alsa da başta AB olmak üzere birçok ülke mevzuatı bu
ürünlere yönelik olarak son derece ihtiyatlı bir tavır sergilemektedir. Mevzuatlara sirayet eden
bu aşırı korumacı tavrın başlıca sebebinin bu ürünlere karşı toplumun önyargılı tutumu olduğu
söylenebilir (5).
Birim tarım alanından daha fazla ürün elde edilerek yeni potansiyel kaynaklar oluşturulması,
bitkilerin organoleptik özellikleri ile besin maddesi kompozisyonunun istenilen yönde
değiştirilmesi, insekt gibi zararlılara karşı direnç sağlanması neticesinde pestisit kullanım
maliyetlerinin azaltılması ve çevre dostu üretim, bitkilerin herbisit gibi yabancı ot mücadelesinde
kullanılan kimyasallara, kuraklık ve soğuk gibi zor iklim koşullarına, tuzluluk, optimum olmayan
pH gibi olumsuz çevresel stres faktörlerine karşı dayanıklılığın arttırılması neticesinde üretime
elverişli olmayan arazilerde de üretim yapılabilmesinin sağlanması yetiştirilen GD bitkilerde
hedeflenen bazı agronomik özelliklerdir. Tuzluluk, don, kuraklık ve anormal pH’lara dayanıklılık
gibi çevresel stres faktörlerine dayanıklılık genlerine sahip bitkisel ürünlerin üretimi mümkün
hale geldiğinde dünya üzerinde tarımsal üretim için uygun görülmeyen bölgelerde dahi üretim
yapılabilmesi sağlanacaktır. Bu durum, artan global gıda üretimini ve aynı zamanda gelişmekte
olan ülkelerde artan istihdam alanı imkanlarını beraberinde getirecektir. Kuraklığa dayanıklı GD
bitkiler tarımsal üretimde kullanılması planlanan su miktarını azaltarak tasarruf sağlanmasına
yardımcı olacaktır. Bu durumun özellikle bazı kurak ve tropikal bölgelerde üretimin daha etkin
gerçekleştirilmesini sağlayabileceği belirtilmektedir (20).
GD Ürünler Üretimi, Ticareti ve Pazar Yapısı
İlk GD bitki alan denemesi 1986 yılında tütün bitkisinde gerçekleştirilmiştir. 1988-1992 tarihleri
arasında alan denemeleri gerçekleştirilen ve 1995 yılında pazara sürülen geç olgunlaşma süresi
ve uzun raf ömrü sayesinde iyileştirilmiş nakliye, muhafaza ve işleme özelliklerine sahip ‘’Flavr
Savr’’ adlı transgenik domates türü ticari anlamda üretilen ilk GD bitkidir. Ancak yanlış pazarlama
stratejileri nedeniyle ticarileşemeden üretimi durdurulmuştur (19). Takip eden süreçte GD mısır,
pamuk, soya fasulyesi, kolza ve patates gibi bitkiler de ticari olarak üretilmeye başlanmıştır (22).
Altın pirinç genetik mühendisliği metotlarıyla üretilen ve Vitamin A sentezi için gerekli betakaroten
açısından zengin bir üründür. Özellikle çocuklarda beslenme yetersizliklerine bağlı
hastalık ve ölüm vakalarının azaltılmasında altın pirincin beta-karoten içeriğiyle önemli bir
potansiyele sahip olduğu belirtilmektedir (21).
ABD’de 2014 yılında yüksek raf ömrüne sahip, soyulduğunda renk değişimi göstermeyen,
çürüme ve ezilmeye bağlı verim kayıplarını %40 oranında azaltması hedeflenen ve yüksek
sıcaklıkta kanserojen acrylamide maddesi üretimi düşük olan, InnateTM patates cinsinin
üretimine başlanmıştır. Patates bitkisinin dünyanın dördüncü en önemli besin maddesi olduğu
düşünülecek olursa, geliştirilen bu dayanıklı ve görece sağlıklı ürünün gelecek yıllarda son
derece önemli üretim rakamlarına ulaşabileceği öngörülebilir (10).
66