4. Uluslararası Beyaz Et Kongresi

Geçmiş yıllarda çoğu araştırmacı kuluçkada aydınlatma uygulaması ile çeşitli kanatlı türlerine
ait embriyoların canlı ağırlığında artış meydana geldiğini ileri sürmüşlerdir (4-7). Bu yaygın
görüşün aksine yakın zamanda gerçekleştirilen bir araştırma sonuçlarına dayanan Rosenboim ve
ark. (9), kuluçkadaki aydınlatma uygulamaları esnasında ışıklandırma ekipmanlarının makine
içine yaydığı ek ısı ile gerçekleşen termal etkinin embriyoların erken gelişimine yol açmış
olabileceğini, bu nedenle ortama ısı yaymayan aydınlatma uygulamalarının yapılması gerektiğini
ileri sürmüştür. Narinç ve ark. (15) tarafından gerçekleştirilen bir araştırmada da embriyonik
gelişim esnasında gerçekleştirilen sıcaklık artışı ile çıkış ağırlığı arasında pozitif yönlü bir ilişki
olduğu ortaya konulmuştur. Bu çalışmada kullanılan LED teknolojisi ile kuluçka makinesinin
içerisine ek ısı yayılımının gerçekleşmemiştir. Deneme grupları arasında canlı ağırlık ortalamaları
bakımından istatistiksel olarak bir farklılık bulunmamasının nedeninin söz konusu durumdan
kaynaklandığı düşünülmektedir. Deneme grupları bakımından çıkış gücü ve dolayısıyla toplam
embriyonik ölüm oranları bakımından istatistiksel olarak farklılık gözlenmemesinin nedeninin
benzer durumdan kaynaklandığını söylemek mümkündür. Ancak bu çalışmada bulguları
sunulmamış olsa bile özellikle çıkış süresi ve açık alan test sonuçları bakımından gruplar arasında
önemli farklılıklar saptanması, farklı dalga boylarındaki aydınlatmaların bıldırcın embriyoları
üzerinde bazı fizyolojik etkilere yol açtığını göstermektedir.
Rozenboim ve ark. (16) etlik piliçlerde besi süresinin erken dönemlerinde yeşil ışığın verim
özelliklerini olumlu etkilediğini bildirmiş, ancak mavi ışık altında yetiştirilen piliçlerin ise besi
süresinin sonuna doğru telafi edici büyüme gösterdiklerini ileri sürmüşlerdir. Söz konusu bulgulara
dayanarak kanatlı hayvanların yaşam ömürlerinin belirli dönemlerinde farklı dalga boylarının
etkilerinin değişken olabileceği sorusu akıllara gelmiştir. Böylece etlik piliçlerde besi döneminin
hangi periyodunda hangi ışık renginin en iyi sonuçları vereceğini belirlemek için Rozenboim ve
ark. (10) tarafından gerçekleştirilen araştırmada etlik piliçler yedi deneme grubuna ayrılmıştır.
Söz konusu çalışmada deneme gruplarına sürekli mavi, yeşil, beyaz ışıklandırma yapılmış,
bunun yanında 10. güne kadar mavi sonrasında yeşil, 10. güne kadar yeşil sonrasında mavi, 20.
güne kadar mavi sonrasında yeşil, 20. güne kadar yeşil sonrasında mavi ışık uygulamışlardır.
Rozenboim ve ark. (10) tarafından gerçekleştirilen çalışma sonuçlarına göre en yüksek canlı
ağırlık 10. güne kadar yeşil ışık, sonrasında da mavi ışık ile aydınlatılan piliçlerden elde
edilmiştir. Bu durumun nedeninin kuluçkadan çıkışta çok aktif olan yeşil rengi algılayan opsin
reseptörlerinin 9 günlük yaştayken kırmızı rengi algılayan opsinler tarafından baskılanmasından
kaynaklandığı ileri sürülmüştür (17). Kuluçka sonrası gerçekleştirilen bu çalışma sonuçları hiçbir
kanatlı hayvan türünde embriyonik gelişim döneminde gerçekleştirilmemiştir. Bu çalışmanın
bulguları göz önünde bulundurulduğunda ise, embriyonik ölümlerin gelişimin ilk 9 gününde
yeşil LED ile aydınlatılan grupta daha az olduğu (%12.37), son dokuz gününde ise mavi LED ile
aydınlatılan grupta daha az olduğu (%13.59) görülmektedir. Söz konusu bulgular ışığında farklı
dalga boylarında LED aydınlatma kullanarak embriyogenesis süresince dönüşümlü aydınlatma
uygulamalarının embriyonik ölümlere etkisinin araştırılması gerektiğini söylemek mümkündür.
Kaynaklar
1. Yalçın S, Koçak Ç. Etlik Piliç Üretimi, İstanbul: Hasad Yayıncılık; 2009.
2. Nergizoğlu C, Onbaşılar EE. Kanatlı yetiştiriciliğinde aydınlatma. Mektup Ankara 2015; 13
(3):6-12 (article in Turkish).
3. Prayitno DS, Phillips CJC, Omed H. The effects of color of lighting on the behavior and
production of meat chickens. Poult Sci. 1997;76: 452–457.
577