4. Uluslararası Beyaz Et Kongresi

P 38 Kümes Hayvanlarında Solucanların Protein Kaynağı Olarak
Değerlendirilmesi
Bülent Köse¹, Ergin Öztürk²
¹S.S. Fındık Tarım Satış Kooperatifler Birliği, Espiye Kooperatifi, Giresun, Türkiye
²Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü, Samsun, Türkiye
Özet
Kümes hayvanlarında yapılan ıslah çalışmalarıyla genetik potansiyelin sürekli iyileştirilmesi, bu
hayvanlara verilecek olan rasyonların besin madde yoğunluğunun da artmasına neden olmuştur.
Kümes hayvanları yetiştiriciliğinde işletme masraflarının yaklaşık %70-75’ini yem maliyeti
oluşturmakta ve bunun da yaklaşık %15’lik kısmı proteinlerden kaynaklanmakta ve bu ihtiyaç
yem rasyonlarına katılan ve genellikle soya küspesi veya balık unu ile sağlanmaktadır. Kısıtlı
üretim imkanları ve fiyatlarda yaşanan artışlar, bu ürünlerin yerine ikame edilebilecek alternatif
yem katkı maddelerinin kullanılması ihtiyacını doğurmuştur. Bugüne kadar yapılan araştırmalar
esansiyel amino asitlerce zengin, sindirilebilirliği yüksek bir protein kaynağı olan solucanların,
ikame ürün olarak kullanılabileceği yönündedir. Alternatif protein kaynağı olarak solucanlar,
kümes hayvanları tarafından doğal yaşamlarında tüketilmekle beraber, sürdürülebilir yem katkı
maddesi olarak kullanılabilmeleri için konuyla ilgili kapsamlı çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır.
Bu derlemede, solucanların kümes hayvanları rasyonlarında alternatif protein kaynağı olarak
kullanılabilirliği hakkında yapılan araştırmalar derlenerek, değerlendirilmiştir.
Anahtar kelimeler: Kümes hayvanları, solucan, protein, yem değeri, besleme
Giriş
Dünyada yaşanan hızlı nüfus artışı, beraberinde beslenme sorunlarının da artmasına neden olmuş
(1), insan beslenmesi açısından önemli olan hayvansal protein ihtiyacının karşılanmasında
zorlukları da beraberinde getirmiştir (2).
Hayvansal protein kaynaklarından yumurta ve tavuk eti, insanların beslenmesi açısından
vazgeçilmez ürünlerdir. Yumurta, insan vücudunun ihtiyaç duyduğu enerji, yağ asitleri,
protein, vitamin, mineral gibi besin maddelerinin tamamına yakınını uygun miktar ve oranda
içermektedir. Piliç eti ise üretim ve tüketiminin kolaylığı kolesterol, kalori ve yağ miktarının
düşüklüğü, protein ve kalsiyum miktarının yüksekliğinin yanı sıra ucuz olmasıyla kırmızı ete
göre daha fazla tercih edilmektedir. Diğer gıda maddeleriyle kıyaslandığında yumurta proteini
%95 oranındaki sindirilebilirliği ile biyolojik yarayışlılıkta ilk sırayı almaktadır. Tavuk eti ise
insan vücudunun sentezleyemediği amino asitleri yeterli miktar ve oranda içeren, biyolojik
değerliliği yüksek proteinlerce zengin bir gıda maddesidir (3).
Kanatlı hayvanlarla yapılan üretim, yem dönüşüm oranlarının iyi olması ve kısa üretim
dönemleri nedeniyle diğer çiftlik hayvanlarına göre daha ekonomiktir (4). Birim alanda en
az masrafla en fazla üretim yapılarak, en fazla kar elde edilen kanatlı üretiminde geleneksel
sistemler yanında, hayvan refahının ön plana alındığı zenginleştirilmiş kafeslerde üretim,
organik üretim ve serbest avlu tavukçuluğu gibi üretim sistemleri de uygulamaya girmiştir
625