4. Uluslararası Beyaz Et Kongresi

ununla birlikte yüksek düzeyde istihdam imkânı sunan bir sektör haline gelmiştir.
Kanatlı üretiminde üretim maliyetlerinin önemli bir kısmını oluşturan karma yem bakımından
büyük ölçüde dışa bağımlılık ve bu doğrultuda istikrarsız döviz kuru nedeniyle başta yem
hammaddeleri ve diğer girdi fiyatlarındaki artış ve ekstra maliyetler sektör açısından dezavantaj
oluşturan durumlardır. Bu sebeple üretim hacminde meydana gelen artışlarla aynı oranda bir
kârlılık artışı görülmemektedir.
Hatta son dönemde üretimde önemli paya sahip bazı entegre firmaların, piliç eti talep ve piyasa
yapısındaki öngörülemeyen değişimler, yükselen üretim maliyetleri, üretim süreci ve ürüne
ilişkin yanlış ve spekülatif yorumlar, olumsuz satış koşulları ve pazarlama aşamalarındaki
tüketim yetersizliği, düşük seyreden ürün fiyatları ve azalan kârlılık vb. faktörlerin etkisiyle
sektörden çekildiği ve firma satışlarının gerçekleştiği görülmektedir.
Piliç Eti Sektöründe Mevcut Durum
Türkiye kanatlı sektöründe 2015 yılı verilerine göre; 75 adet kuluçkahane, 354 adet damızlık
işletme (bunlara bağlı 20.781.884 baş kapasiteli 2.390 kümes), 9.676 adet ticari etlik (bunlara
bağlı 242.716.406 baş kapasiteli 14.415 kümes) ve 1.113 adet ticari yumurtacı (bunlara bağlı
96.184.782 baş kapasiteli 3.329 kümes) olmak üzere toplam 11.218 adet kanatlı işletmesi
bulunmaktadır (4). Yıllık cirosu 5 milyar ABD$ ve GSMH’ya katkısı yaklaşık 1 milyar dolar
olan kanatlı sektöründe, doğrudan ve dolaylı olarak yaklaşık 600 bin kişi istihdam edilmekte, 2,4
milyon kişi de geçimini sağlamaktadır.
Hayvancılığın bir alt sektörü olan kanatlı sektörünün gelişme hızı, üretim artışı ve sağladığı
istihdam düzeyi çeşitli sebeplerle yaşanan krizlerden ve spekülasyonlardan hızlı bir şekilde
etkilenmektedir. Kanatlı ürün arzında, işletmelerin sayıları ve üretim hacimleri, dönemsel fiyat
dalgalanmaları, hayvan hastalıkları, hammadde fiyatları, ikame ürün fiyatındaki değişmeler
etkili olmaktadır. Türkiye’de 2015 yılı itibariyle piliç eti üretimi 1.982.000 ton düzeyinde
gerçekleşmiştir. Aynı yıl kişi başına düşen ortalama kanatlı eti tüketim miktarı ise 22,83 kg
olmuştur.
Türkiye etlik piliç (broiler) endüstrisindeki mevcut sorunların çoğunluğunu; üretim maliyetlerinde
minimizasyonun ve pazarlamada etkinliğin sağlanamaması, arz-talep dengesinin kurulamaması
ve dış satımda rekabetçi konuma ulaşmakta güçlük çekilmesi gibi konular oluşturmaktadır.
Öte yandan damızlık hayvan materyali, yem hammaddesi ve katkı maddeleri, aşı-ilaç, kümes
ekipmanları vb. unsurların temin edilmesinde, dışa bağımlılığın devam etmesi ve buna bağlı
olarak üretim maliyetinde meydana gelen artışlar, piliç eti sektörünün dış piyasalardaki rekabetini
olumsuz etkilemektedir.
Üretim maliyetlerinin yaklaşık %65-70 gibi önemli bir bölümünü yem unsuru oluşturmaktadır.
Maliyetlerde bu ölçüde etkin paya sahip olan bu unsurun, yurt dışından ithalat yoluyla
karşılanması, maliyetlerin artmasına sebep olmaktadır. Kanatlı sektöründe yem hammaddesi
olarak kullanılan mısırın yaklaşık %20’si, soya fasulyesi ve küspesinin ise %90’ı ithalat yoluyla
temin edilmektedir.
Bu çalışmada, piliç eti üretimi ve ihracatına ilişkin veriler incelenerek mevcut durumun ortaya
konması, son dönemdeki gelişmelerin analizi, sektörel açıdan pazarlama ve dış ticaretteki
potansiyelin ve üretici-entegrasyon ilişkilerinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır.
694