4. Uluslararası Beyaz Et Kongresi

Şekil 5. Aşılı broyler serumları ile yapılan N-ELISA (Kurum içi HRP ve AP) ve Ticari ELISA
OD değerleri
Tartışma ve Sonuç
Son yıllarda varyant IBV suşlarının saptanması ve yayılması nedeniyle birçok ülkede IB
kontrolünde ve tanısında sorunlar yaşanmaktadır. Bu nedenle Avrupa Birliği, COST aksiyonu
çerçevesinde Nisan 2013 tarihinde “FA1207- Avian Coronavirusların Kontrolü: Tanı, Surveyans
ve Aşılama Stratejileri” konulu proje başlatmıştır. Aksiyona paralel olarak, TÜBİTAK tarafından
desteklenen bu projede (113O411) ülkemizde de IBV infeksiyonları ile ilgili oluşan sorunların
çözümlenebilmesi için aksiyon içinde yer alan konulara benzer çalışmalar yapıldı.
IBV infeksiyonlarının tanısı için daha çok RT-PCR ve real time RT-PCR, TaqMan real-time RT-
PCR kullanılmaktadır (1, 3, 4). Real-time PCR ile hızlı sonuç alınmakta ve virus izolasyonuna
oranla daha fazla sayıda pozitiflik saptanmaktadır. Bir çalışmada sahadan alınan 323 örnek
incelenmiş ve bu örneklerden 176 tanesi real-time RT-PCR ile pozitif bulunurken sadece 3
örnekten virus izole edilebilmiştir (8). Bu projede de benzer bulgular elde edilmiş ve TaqMan
real time RT-PCR ile yapılan analizler sonucunda, örnek alınan 108 Broyler çiftliğin 98’inde
(%91) ve 26 yumurtacı çiftliğin 16’sında (%61) infeksiyöz bronşitis virusu saptanmıştır. Yapılan
sekans analizleri sonucunda da örneklerin çoğunda İsrail varyant-2 genotipi tespit edilmiştir.
ABD’de daha çok Massachusetts, Connecticut, Arkansas, DE072, GA98, GA08 suşları
saptanmıştır Bunlar arasında daha çok Mass suşunun lokalize olduğu görülmektedir (3).
Avrupa’da ise 793/B, M41, QX, Q1 ve IT-02 varyantları sıkça tespit edilmektedir. Buna karşın
D274, 624/I ve B1648 daha az sıklıkla bulunmuştur (1, 2, 9). Batı Avrupa’da yapılan çok
ülkeli bir araştırmada, 793/B suşu sıklıkla tespit edilmiş ve filogenetik analiz sonuçlarına gore
bunlardan %50 kadarı aşı suşu olduğu bulunmuştur (7) Italy-02 ve QX suşları daha az oranda
saptanmasına karşın QX suşu Hollanda, Almanya, Belçika ve Fransa’da, Italy-02 suşunun ise
İtalya, İspanya ve İngiltere de artış gösterdiği bulunmuştur (7).
Coğrafik olarak Türkiye Asya ile Avrupa arasında bir köprüdür ve her iki kıta ile sınırı olduğu için
infeksiyöz hastalıkların koruma ve kontrolünde önemli bir yerdedir. Günümüz Ortadoğusunda
özellikle sınırlarda yaşanan sorunlar nedeniyle hayvan hareketleri ve ticaret sonucu oluşabilecek
hastalık yayılımları ve saçılmalar ülkemizin konumunu daha kritik hale getirmiştir. Bu durum
infeksiyöz bronşitis virusu açısından değerlendirildiğinde Ortadoğu ülkelerinde var olan suşlar
ve Avrupa ülkelerinde var olan suşlar açısından ülkemizin durumu araştırılmalıdır. Çünkü
her iki yönden ülkemize yayılma ve salgınlar olabilir. Bu nedenle bu projede diğer Ortadoğu
275